Zespół stresu elektronicznego. Uchroń przed nim swoje dziecko!
Zespół stresu elektronicznego brzmi tajemniczo, ale psychologowie i psychiatrzy zapewniają, że dotyczy coraz większej grupy młodych pacjentów. Zmagają się z nim również dorośli. Uważa się, że problem ten może odpowiadać za nasze przemęczenie i kłopoty z koncentracją.
Wielu z nas nie rozstaje się z telefonem. Korzystamy z niego niemal w każdej wolnej chwili. Jadąc komunikacją miejską czytamy wiadomości lub przeglądamy media społecznościowe. To samo robimy czekając na kogoś, odpoczywając w domu lub tuż przed snem. Widzą to nasze dzieci, które, biorąc z nas przykład, w momentach nudy biorą do ręki smartfon lub siadają przed telewizorem. Niestety, zupełnie nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak to na nie działa.
W dużym uproszczeniu: zespół stresu elektronicznego wywołany jest przebodźcowaniem wysokimi technologiami. Nieustanny kontakt z nimi przeciąża układ nerwowy. Sprawia, że ten jest w nieustannej gotowości. Dodatkowo nadmiernie stymulowany jest układ nagrody, czemu sprzyja wysoki poziom sukcesów w grach i mediach społecznościowych. To znacząco obniża poziom odczuwanej przyjemności i jednocześnie zmusza nas do częstszego sięgania po telefon.
Wiele z objawów zespołu stresu elektronicznego maskuje się pod symptomami ADHD lub innych zaburzeń psychicznych.
→ Przeczytaj również: ADHD – objawy i sposoby na ich łagodzenie
Co to jest zespół stresu elektronicznego?
Zespół stresu elektronicznego to zaburzenie, w przebiegu którego dziecko nie jest zdolne do modulowania swojego nastroju i uwagi w zdrowy sposób. Jest rozdrażnione, zdenerwowane, nieustannie pobudzone. To nie sprzyja uczeniu się, stwarza też problemy wychowawcze. Dziecko może być agresywne, a jego reakcje będą nieadekwatne do sytuacji. Odpowiedzią na przebodźcowanie może być też apatia i zniechęcenie.
Zbyt wczesny i długi kontakt dziecka z elektroniką negatywnie oddziałuje na rozwijający się układ nerwowy. Nie pozostaje też bez wpływu na zdrowie psychiczne najmłodszych. Szczególnie groźne jest narażenie na kontakt z nowymi technologiami niemowląt i małych dzieci (do 2. roku życia). W ich przypadku dopiero kształtują się ich relacje ze światem i ludźmi. Jeśli będzie następowało to w niezdrowy sposób, wówczas ich rozwój może zostać zaburzony.
Badania pokazują też, że dzieci, które spędzają długi czas przed ekranami, mają opóźniony rozwój mowy. Ale to nie wszystko! U wielu z nich obserwuje się też brak interakcji z dorosłymi (wsłuchiwania się w jego głos, koncentrowanie na mimice twarzy), a także słabszy rozwój motoryki dużej i małej.
W przypadku tak małych dzieci rozwój mogą zaburzyć nie tylko bajki oglądane na ekranie, ale też zbyt często używane zabawki interaktywne (zwłaszcza bardzo głośne, świecące). Obie aktywności znacząco obniżają aktywność motoryczną, tak ważną dla rozwoju dziecka. Maluch siedzący przed telewizorem lub mając w ręku tablet nieruchomieje, zupełnie się “wyłącza”. Nie reaguje nawet na głos rodzica. To bardzo niepokojące zjawisko, które może wiązać się m.in. stanem nieustannego rozproszenia uwagi, brakiem respektowania reguł społecznych i zaburzeniami łaknienia.
W wielu przypadkach dziecko uspokaja się po otrzymaniu telefonu komórkowego rodzica. Wielu z nich włącza maluchowi bajkę, by odpocząć czy robić coś szybciej (np. ugotować obiad). O ile takie sytuacje zdarzają się sporadycznie i są bardzo krótkie (maks. 20-30 min. w przypadku 2-latków), nie powinny wzbudzać w nas obaw. Jeśli jednak zdarzają się częściej, i co więcej – regularnie, możemy być pewni, że za jakiś czas pojawią się pierwsze trudności.
Cyfrowy detoks dla dużych i małych
Zaprzestanie korzystania z urządzeń elektronicznych, takich jak smartfon, tablet, laptop, komputer, nie jest łatwe. Może też wywołać u dziecka bunt, złość, niekiedy wręcz agresję. Z czasem jednak, o ile cyfrowy post będzie prawidłowo przeprowadzony, będzie zdecydowanie łatwiej.
- Może na początek wybierzcie się na wakacje w miejsce, w którym nie ma telewizora oraz zasięgu? Spędzicie czas na łonie natury i organizując sobie czas na swobodnej zabawie.
- Czytajcie książki. Jeśli dotychczas tego nie robiliście, zajrzycie do osiedlowej biblioteki i przejrzyjcie dostępne publikacje. Może coś Was zainteresuje? Zajrzyjcie też do naszego artykułu, w którym podpowiadamy, jak zachęcić dziecko do czytania książek.
- Dajcie dobry przykład. Jeśli więc dotychczas odpoczywaliście na kanapie z pilotem w ręku, postarajcie pozbyć się tego nawyku. Idealna będzie aktywność fizyczna. Możecie wybrać się na rowerową wycieczkę lub pójść na spacer.
- Pozwólcie dziecku się nudzić. Pamiętaj, że nie musisz organizować mu czasu. Samo po chwili znajdzie coś, co go zajmie.
- Jeśli dotychczas włączaliście dziecku bajki po to, by spokojnie posprzątać lub ugotować obiad, zaproście swoją pociechę do wspólnej pracy. Zdziwicie się, jak bardzo dzieci potrafią pomóc i jak wiele niesie to ze sobą korzyści.
W sytuacji, gdy odcięcie od nowoczesnych technologii jest dla Was zbyt trudne, warto skonsultować się ze specjalistą. I pamiętajcie, że zmiany muszą dotyczyć wszystkich domowników.
My, dorośli, mamy ogromny wpływ na to, jak dzieci postrzegają korzystanie z nowoczesnych technologii. Zastanówmy się więc, czym one są dla nas. Czy potrafię odłożyć telefon i jak się z tym czuję. Modelowanie jest bardzo silnym mechanizmem, wykorzystajmy to i zadbajmy o spójność między tym, co mówimy, a tym, co sami robimy. I rozmawiajmy z dziećmi. Bądźmy obecni w ich życiu
– podsumowuje psycholog Daria Jaworska, z którą rozmawialiśmy na temat pierwszych oznak uzależnienia od ekranów.
