Ortodonta dla dziecka. Kiedy pójść na wizytę?
Z tego artykułu dowiesz się:
Ortodonta to specjalista zajmujący się diagnozowaniem i leczeniem wad zgryzu. I choć dla wielu z nas to żadna nowość, zdarza się, że dziecko trafia do jego gabinetu zbyt późno, co komplikuje proces leczenia. Kiedy zatem warto odwiedzić gabinet ortodontyczny? Czy aparat na zęby jest refundowany i jakie są jego rodzaje? I jak przygotować się na leczenie ortodontyczne? Zapytałam o to dr n. med. Alicję Hoffmann-Przybylską oraz lek. dent. Justynę Karp.
Ortodonta. Czym się zajmuje?
Ze stanem zębów dzieci nie jest w Polsce dobrze. Z badań przeprowadzonych w ramach programu polityki zdrowotnej pt. „Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2016-2020″ wynika, że częstość występowania próchnicy zębów, niezależnie od rodzaju uzębienia zwiększa się od 41,1 proc. w grupie dzieci w wieku 3 lat aż do 93,2 proc. w wieku 18 lat.
→ Przeczytaj również: Kiedy wypadną mleczaki?
Być może wpływ na to ma nieustannie obecny w społeczeństwie mit, że o zęby mleczne nie trzeba dbać, bo i tak wypadną. Dodajmy do tego szkodliwe nawyki, jak choćby błędy żywieniowe mające negatywny wpływ na zęby, a także nieregularne kontrole stomatologiczne, w trakcie których lekarz mógłby w porę wykryć nieprawidłowości i zasugerować potrzebę konsultacji z ortodontą.
W Polsce dzieci bardzo często tracą przedwcześnie zęby mleczne z powodu powikłań próchnicy, a efektem tego jest szereg zaburzeń na etapie wyrzynania zębów stałych. W tym przypadku warto możliwie jak najszybciej udać się do ortodonty, aby zapobiec ewentualnym problemom
– zauważa dr n. med. Alicja Hoffmann-Przybylska.
→ Przeczytaj również: Wybiórczość pokarmowa a zaburzenia SI u dzieci. Jaki to ma związek?
Warto też odwiedzić ortodontę, wówczas gdy dziecko:
- ma nieprawidłowo ułożone zęby,
- ma nadmiernie cofniętą bądź wysuniętą żuchwę,
- oddycha przez usta albo ma stale otwartą buzię,
- zgrzyta zębami,
- ssie palec lub używa smoczek po 1. roku życia,
- ma wadę wymowy.
Te z pozory błahe nieprawidłowości mogą prowadzić do powstania różnych wad zgryzu, nasilać je bądź utrudniać leczenie ortodontyczne
– mówi lek. dent. Justyna Karp. I dodaje:
Zaburzenia te mogą zostać wyeliminowane na wczesnym etapie poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia, a wtedy wada zgryzu będzie o wiele łatwiejsza do wyleczenia lub w ogóle nie powstanie.
Ortodonta NFZ czy prywatnie?
Lekarze ortodonci przyjmują zarówno w ramach NFZ, jak i w gabinetach prywatnych.
W Polsce dzieci mogą odbyć bezpłatną wizytę konsultacyjną u ortodonty w placówkach posiadających kontrakt z NFZ. Średni czas oczekiwania na konsultację wynosi obecnie 261 dni, natomiast są województwa, w których kolejki są znacznie dłuższe
– podpowiada dr n. med. Alicja Hoffmann-Przybylska.
Refundowane leczenie ortodontyczne obejmuje terapię aparatem zdejmowanym (tzw. aparatem ruchomym), zdjęcie cefalometryczne oraz możliwość dwukrotnego wykonania w trakcie całego leczenia zdjęcia pantomograficznego.
Aparaty na zęby dla dzieci – rodzaje
Wśród aparatów ortodontycznych wymienia się aparaty stałe i ruchome. Pierwsze z wymienionych składają się z zamków, które są przyklejane do zębów i połączone drutem umieszczonym w slocie zamków.
→ Przeczytaj również: Pasty do zębów dla dzieci. Jaką wybrać?
Z kolei gdy wada zgryzu jest mniej skomplikowana, lekarze podpowiadają założenie aparatu ruchomego (zdejmowanego).
Są one stosowane w przypadku dzieci z uzębieniem mlecznym oraz mieszanym, tzn. gdy występuje już część zębów stałych
– wskazuje dr n. med. Alicja Hoffmann-Przybylska.
W zależności od wady zgryzu ortodonta może zalecić aparat jednoszczękowy lub dwuszczękowy. Aparaty te powinny być użytkowane w nocy oraz kilka godzin w ciągu dnia. Lekarz ortodonta wydaje dokładne zalecenia, ile godzin w ciągu doby dziecko powinno nosić taki aparat
– dodaje.
Aparat ortodontyczny ruchomy ma wiele zalet. Nie używa się go podczas jedzenia oraz łatwiej jest utrzymać zadowalającą higienę jamy ustnej. By jednak jego noszenie przyniosło efekty, mały pacjent musi być odpowiednio zmotywowany (aparat musi być noszony przez odpowiednią ilość godzin). Zachętą dla dzieci może być samodzielny wybór koloru aparatu.
Jeśli jednak dziecko nie jest skore do współpracy lub są określone wskazania medyczne, wówczas lekarz ortodonta może zarekomendować założenie stałego aparatu już na etapie uzębienia mieszanego. Jest to tzw. aparat częściowy. Aparat jest wówczas zamontowany na stałe, a pacjent nie jest w stanie samodzielnie go zdjąć.
→ Przeczytaj również: Higiena zębów niemowlaka
Wśród aparatów stałych wyróżnia się aparaty grubołukowe, czyli metalowe aparaty montowane głównie na podniebieniu, oraz aparaty cienkołukowe – montowane na powierzchniach wargowych zębów.
Nowoczesna stomatologia oferuje również systemy nakładkowe (alignery), czyli przeźroczyste aparaty w formie nakładek, które zdejmuje się do jedzenia i szczotkowania zębów.
To coraz popularniejsza metoda leczenia osób dorosłych, którą można stosować również u pacjentów rosnących. Jej dużą zaletą jest estetyka, natomiast wadą – wyższe koszty leczenia
– mówi dr n. med. Alicja Hoffmann-Przybylska.
Aparaty stałe dają szybki efekt leczenia, natomiast mają też wadę – jest przy nich trudniejsze szczotkowanie zębów, co w przypadku młodych, niedojrzałych zębów stałych, może skutkować szybkim rozwojem próchnicy
– zauważa lek. dent. Justyna Karp.
Ile kosztuje aparat na zęby?
Aparaty ruchome są refundowane przez NFZ. Według wytycznych przeznaczone są dla dzieci do 12. roku życia, natomiast refundowane kontrole lekarskie oraz naprawy aparatu odbywają się do ukończenia przez pacjenta 13. roku życia
– podpowiada dr n. med. Alicja Hoffmann-Przybylska.
Nie są z kolei refundowane aparaty częściowe. Za ich założenie pacjent musi zapłacić z własnej kieszeni.
W przypadku wizyty prywatnej ortodoncie trzeba zapłacić za wykonaną pracę (ok. 100-200 zł). Osobno liczy się koszt aparatu, np. jeden łuk aparatu ruchomego to wydatek ok. 1300-1500 zł. Droższe są aparaty stałe. Ich ceny wahają się od 1700 do 4800 złotych za łuk (najdroższe są aparaty samoligaturujące estetyczne).
Odpłatne są też wizyty kontrolne, a także diagnostyka (zdjęcia RTG, wyciski) i ściągnięcie aparatu.
→ Przeczytaj również: Leczenie zębów w ciąży. To musisz wiedzieć!
Co przed założeniem aparatu na zęby?
Na pierwszej wizycie lekarz ortodonta zbiera wywiad, ocenia wadę zgryzu i przedstawia opcje leczenia. W celu postawienia dokładnej diagnozy i zaprojektowania aparatu pobiera wyciski bądź skanuje uzębienie skanerem wewnątrzustnym. Lekarz ortodonta może zlecić także inne dodatkowe badania, np. zdjęcie RTG cefalometryczne bądź CBCT (tomografia wiązki stożkowej).
Trzeba pamiętać, że leczenie ortodontyczne wymaga przygotowania.
Każdy pacjent przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego powinien zgłosić się do stomatologa na przegląd stanu uzębienia, aby wykluczyć wszystkie ogniska próchnicy. Konieczne będzie również wykonanie zdjęcia pantomograficznego, aby ocenić, czy nie ma stanów zapalnych w kości oraz w celu sprawdzenia obecności wszystkich zawiązków zębów stałych
– wskazuje lek. dent. Justyna Karp.
W niektórych przypadkach leczenie ortodontyczne obejmuje również wizyty i terapię u logopedy lub neurologopedy.
Jest to konieczne, jeśli wadzie zgryzu towarzyszą dysfunkcje, m.in.: nieprawidłowy typ połykania występujący u dziecka lub stale otwarte usta. Wówczas, aby wyleczyć wadę i utrzymać uzyskany efekt, konieczna jest terapia manualna i specjalne ćwiczenia
– mówi dr n. med. Alicja Hoffmann-Przybylska.
Samo leczenie też wymaga zaangażowania. I to ze strony pacjenta, jak i jego rodziców.
Konieczne są regularne kontrole lekarskie (raz na 2-3 miesiące w przypadku aparatów ruchomych i co 4-5 tygodni przy aparacie stałym). Ważne jest też, by dziecko i rodzic otrzymali dokładne wskazówki higienizacyjne.
W przypadku dzieci pomoc w utrzymaniu prawidłowej higieny jamy ustnej jest konieczna!
Czy zakładanie aparatu na zęby boli?
To jedno z częstszych pytań, które słyszą lekarze ortodonci. I jest uzasadnione, bo faktycznie leczenie ortodontyczne może powodować przejściowy dyskomfort odczuwany jako tzw. „ucisk zębów”. Dolegliwości te występują zwłaszcza po wizytach kontrolnych bądź w przypadku aparatów zdejmowanych po podkręceniu śruby przez rodzica.
Te objawy są jednak całkowicie normalne i nie stwarzają większych problemów nawet najmłodszym pacjentom
– zapewnia dr n. med. Alicja Hoffmann-Przybylska. I dodaje:
Zdarza się, że któryś z elementów aparatu odegnie się i kaleczy śluzówkę, wówczas należy zgłosić się do ortodonty na wizytę awaryjną. W przypadku aparatu stałego możemy wykorzystać specjalny wosk ortodontyczny, który działa ochronnie – nakłada się go na raniący element aparatu.
Ortodonta dziecięcy to dziś specjalista nierzadko poszukiwany. I wcale nie chodzi tylko o estetykę, bo rodzice są coraz bardziej świadomi, że prawidłowy zgryz jest ważny nie tylko ze względów estetycznych, ale także funkcjonalnych (dla prawidłowej funkcji mowy, przeżuwania pokarmów oraz dla zdrowia jamy ustnej i zębów).
Wady zgryzu bardzo często utrudniają precyzyjne szczotkowanie zębów, a to sprzyja rozwojowi próchnicy oraz stanom zapalnym dziąseł i przyzębia.
Nieleczone wady zgryzu mogą wpływać na ogólne samopoczucie pacjenta, w tym przede wszystkim powodować dolegliwości bólowe w obrębie mięśni twarzy, ból stawów skroniowo-żuchwowych oraz przewlekłe bóle głowy. Dlatego jeśli rodziców coś niepokoi, warto zgłosić się do ortodonty już na etapie wieku przedszkolnego lub wczesnoszkolnego, tak by jak najszybciej wychwycić problemy i nie dopuścić do rozwoju poważnych nieprawidłowości
– podsumowuje lek. dent. Justyna Karp.
