Bóle głowy u dzieci. Kiedy powinny niepokoić?
Z tego artykułu dowiesz się:
Bóle głowy u dzieci występują dość często. U małych pacjentów rozpoznaje się ból migrenowy i ból napięciowy. Dolegliwość może też towarzyszyć infekcji wirusowej. Objaw ten niepokoi rodziców, stąd to jedna z częstszych przyczyn zgłaszania się do neurologów dziecięcych. Kiedy ból głowy wymaga pilnej diagnostyki? Jak go łagodzić?
Ból głowy u dziecka – przyczyny
Bóle głowy u dziecka można podzielić na pierwotne (samoistne) i wtórne (objawowe).
Objawowe bóle głowy mogą towarzyszyć wielu chorobom, m.in. zapalnym i naczyniowym. Są też wynikiem urazu głowy, zatrucia lub zaburzeń nastroju. U dzieci ból głowy może zwiastować nadchodzącą infekcję (pojawia się w okresie wylęgania zakażenia). Jest wówczas opisywany jako ciągły o charakterze ucisku. Najczęściej jest obustronny, najsilniej odczuwany w okolicy czołowej lub skroniowej. Może towarzyszyć infekcjom górnych dróg oddechowych, m.in. paciorkowcowemu zapaleniu gardła lub migdałków.
→ Przeczytaj również: Niedokrwistość z niedoboru żelaza u dzieci – objawy i leczenie
Wiele dzieci skarży się również na ból głowy w przebiegu gorączki, co może mieć związek z rozszerzeniem naczyń. Może też pojawić się w przebiegu grypy. Jest wówczas silny, zlokalizowany w okolicy czołowej. Towarzyszą mu bóle mięśni, osłabienie, suchy kaszel, katar, nieżyt gardła i spojówek.
Ból głowy przy infekcji w wielu przypadkach daje się złagodzić lekami przeciwbólowymi dostępnymi bez recepty (paracetamolem lub ibuprofenem). Zaleca się też picie dużej ilości wody i odpoczynek. Ulgę może też przynieść sen.
Bóle głowy u dzieci są też częstym objawem boreliozy. Mogą dotyczyć nawet połowy małych pacjentów z rumieniem wędrującym i neuroboreliozą. W ich przebiegu występują również bóle mięśniowe, uczucie zmęczenia i gorączka.
Na ból głowy może też skarżyć się dziecko, u którego pojawiły się objawy nieżytu żołądkowo-jelitowego. Może być zarówno objawem choroby, jak i stanowić pierwszy sygnał odwodnienia.
Napięciowe bóle głowy u dzieci
Napięciowy bol głowy ma charakter pierwotny. Powstaje w wyniku wzmożonego napięcia mięśni szyi i głowy z towarzyszącym stresem, niedotlenieniem i zbyt długo trwającą siedzącą postawą ciała, np. przed komputerem.
W przypadku napięciowego bólu głowy duże znaczenie ma czynnik psychologiczny. Czynnikiem spustowym bólu może być bowiem stres (np. klasówka, egzamin, kłopoty z rówieśnikami, trudności rodzinne), przedłużające się skupienie uwagi, napięcie emocjonalne (brak możliwości wyrażania emocji i kierowanie ich „do wewnątrz”).
Duże znaczenie w przypadku eliminacji napięciowego bólu głowy ma odpowiedni styl życia. Bardzo pomocna jest też terapia psychologiczna, w ramach której dziecko nauczy się redukować stres i napięcie.
Ważne jest również:
- zapewnienie odpoczynku, w tym snu w ilości odpowiedniej do wieku (dzieci 7-letnie potrzebują ok. 10h snu nocnego) oraz ciszy i spokoju,
- regularny rytm dnia, w tym posiłków,
- ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem, zarówno komputera, telewizora, tabletu, telefonu i innych wyświetlaczy (przeczytaj więcej na temat zespołu stresu elektronicznego)
- ruch i świeże powietrze i najlepiej, żeby szły w parze, a więc ruch na świeżym powietrzu,
- przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów (najlepiej wody),
- unikanie czekolady i kofeiny,
- unikanie przewlekłego podawania środków przeciwbólowych, gdyż mogą one spowodować efekt z odbicia (po zaprzestaniu ich przyjmowania bóle wystąpią ponownie).
Dziecko boli głowa. Kiedy do lekarza?
Gdy ból sam przemija, towarzyszą mu inne objawy, ale pojawia się na tyle często, że budzi niepokój, najlepszym rozwiązaniem będzie zgłoszenie się do pediatry. Warto tuż przed rozmową z lekarzem zadać sobie pytanie: co według mnie może być przyczyną bólu głowy? I dobrze by było, moim zdaniem, gdyby odpowiedź na to pytanie padła w czasie rozmowy z lekarzem. Jeśli lekarz nie zapyta o to wprost, po prostu powiedzmy mu to sami. Rodzice doskonale znają swoje dzieci i być może uda się im samemu odnaleźć kierunek, który należałoby obrać w diagnostyce.
Do przyczyn bólu, których rodzice boją się najbardziej, należą guzy mózgu. Strach przed tym rozpoznaniem często każe żądać badań obrazowych jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Trzeba zdawać sobie jednak sprawę z tego, że guz mózgu, o ile objawia się bólem, to nie jest najczęstszą przyczyną bólu głowy. Ponadto, żadne badanie obrazowe nie zastąpi badania lekarskiego ani nie jest środkiem leczniczym. Każde badanie dodatkowe wiąże się z pewnym ryzykiem i lekarze wybierają je właściwie, dobierając indywidualnie do sytuacji dziecka. Lekarz, wiedząc o jakiej przyczynie bólu głowy myślą rodzice, będzie w stanie uspokoić ich, planując diagnostykę i leczenie, nie zawsze kierując dziecko na „rezonans”.
Pediatra może skierować dziecko na konsultację ze specjalistą. Dziecko z bólem głowy jest najczęściej kierowane do neurologa, laryngologa i okulisty (ból głowy może być objawem kłopotów ze wzrokiem).
Kiedy ból głowy powinien niepokoić?
W sytuacji, gdy ból głowy ustępuje (niekiedy nawet bez podania leków przeciwbólowych), z wizytą u lekarza można poczekać. Są jednak sytuacje, które wymagają pilnej konsultacji. Należą do nich:
- poranne bóle głowy, którym towarzyszą wymioty,
- bóle głowy wybudzające dziecko w nocy ze snu,
- zmiana zachowania dziecka na drażliwe, zdezorientowane, niespokojne,
- jeśli bólowi towarzyszą zaburzenia widzenia,
- gdy w rodzinie nikt nigdy nie miał migreny, a u dziecka bóle pojawiają się często,
- bezwzględnie po urazie głowy!
Uwaga: są to objawy niepokojące, wymagające diagnostyki i badania lekarskiego, jednak nie zawsze świadczą o poważnej chorobie. Nie wolno ich jednak bagatelizować i odwlekać wizyty u specjalisty.
