Plan porodu krok po kroku – 5 rzeczy, które warto uwzględnić
Z tego artykułu dowiesz się:
Plan porodu to dokument, który pozwala przyszłej mamie świadomie przygotować się do narodzin dziecka. Zawiera wszystkie istotne informacje o preferencjach dotyczących przebiegu porodu, sposobu łagodzenia bólu, obecności osób towarzyszących oraz opieki nad noworodkiem po narodzinach. Sporządzony wcześniej, omówiony z personelem medycznym i dostosowany do indywidualnych potrzeb, pomaga zminimalizować stres i zwiększa poczucie bezpieczeństwa.
Co to jest plan porodu?
Plan porodu to dokument, który pomaga przyszłej mamie świadomie przygotować się do narodzin dziecka. Ma znaczenie formalne (jest dołączany do indywidualnej zewnętrznej dokumentacji medycznej ciężarnej), ale jest też ważny dla samej rodzącej.
To mapa prowadząca do celu wybraną drogą. Nie stanowi jednak gwarancji, że nie natrafimy na przeszkody i objazdy. Warto się przygotować na elastyczność i skupić na celu podróży
– przekonuje dr n. o zdr. Dorota Fryc, położna, wykładowczyni akademicka i współautorka książki „Ważne! Ciąża” wydawnictwa Natuli.
→ Przeczytaj również: Poród w domu budzi coraz większe zainteresowanie
Można go przygotować w każdym momencie, jednak warto wcześniej zapoznać się z aktualnymi standardami opieki okołoporodowej, które jasno regulują prawa i możliwości rodzącej. Przygotowanie planu porodu w oparciu o te wytyczne ułatwia rozmowę z personelem medycznym i zwiększa poczucie kontroli nad przebiegiem porodu. Minimalizuje też stres, ponieważ kobieta wie, czego może oczekiwać i jakie wsparcie otrzyma w trakcie całej opieki okołoporodowej.
Przygotowany wcześniej plan porodu – także z punktu widzenia personelu medycznego – znacznie ułatwia skuteczną współpracę z rodzącą i oszczędza czas. Wreszcie – słowo pisane ma inną, nieraz magiczną moc. Potrafi sprawić, że życzenia, wizje i zastrzeżenia traktowane są poważniej
– mówi Katarzyna Oleś, położna, autorką bestsellerowej książki „Poród naturalny” oraz współautorka książki „Ważne! Ciąża”. I dodaje:
Gotowe wzory planów porodu dostępne są w sieci, często też szkoły rodzenia mają swoje propozycje dokumentów, które wypełnia się podczas zajęć. Szukając podpowiedzi w internecie, warto jest zadbać, żeby korzystać z zaufanego źródła.
Wystarczy wpisać w wyszukiwarkę „plan porodu PDF” lub skorzystać z kreatora planu porodu na stronie Fundacji „Rodzić po ludzku”.
1. Preferencje dotyczące sposobu łagodzenia bólu
Preferencje dotyczące sposobu łagodzenia bólu to jeden z najważniejszych punktów, jakie uwzględnia plan porodu.
Rodząca ma prawo do łagodzenia bólu porodowego (Dz.U. 2018 poz. 1756)
Rodząca może wskazać, czy preferuje naturalne metody łagodzenia bólu (m.in. utrzymanie aktywności fizycznej, techniki oddechowe i ćwiczenia relaksacyjne, przezskórną stymulację nerwów (Transcuteneous Electrical Nerve Stimulation – TENS, masaż relaksacyjny). Część szpitali oferuje także dodatkowe udogodnienia porodowe, np. piłki, worki sako czy drabinki ułatwiające pozycje wertykalne.
Jeśli rodząca rozważa metody farmakologiczne, w planie może zaznaczyć, czy dopuszcza znieczulenie zewnątrzoponowe, gaz rozweselający lub inne formy interwencji.
Zastosowanie farmakologicznych metod łagodzenia bólu wymaga wdrożenia indywidualnego schematu postępowania, odpowiedniego do zastosowanej metody i stanu klinicznego rodzącej. Warunkiem zastosowania tych metod jest uzyskanie zgody rodzącej, poprzedzonej udzieleniem jej przez lekarza informacji na temat wpływu danej metody na przebieg porodu i dobrostan płodu, a także wystąpienia możliwych powikłań i skutków ubocznych. Rodząca udziela pisemnej zgody na zastosowanie danej metody (Dz.U. 2018 poz. 1756)
2. Obecność osób towarzyszących
Plan porodu określa również, kto może towarzyszyć rodzącej w trakcie narodzin dziecka. Obecność osoby towarzyszącej w sali porodowej, partnera lub douli, znacząco wpływa na komfort i poczucie bezpieczeństwa kobiety.
→ Przeczytaj rozmowę z Izabelą Dembińską: Poród to żywioł
Badania i doświadczenia położnych pokazują, że wsparcie emocjonalne w trakcie porodu obniża poziom stresu, wpływa na łagodniejsze odczuwanie bólu i często zmniejsza potrzebę interwencji medycznych.
Wprowadzenie tej informacji do planu porodu jest ważne także z praktycznego punktu widzenia. Szpital musi mieć jasność, kto będzie obecny w trakcie porodu rodzinnego, czy osoba towarzysząca bierze udział tylko w pierwszym, czy także w drugim okresie porodu, oraz jakie wsparcie może zapewnić. Dzięki temu cały zespół medyczny wie, jak zorganizować przestrzeń, komunikację i przebieg porodu zgodnie z życzeniem rodzącej.
Przemyślane wskazanie osoby towarzyszącej to nie tylko formalność. To też realny element wsparcia, który może sprawić, że narodziny dziecka będą bardziej spokojnym, świadomym i pozytywnym doświadczeniem.
3. Preferencje dotyczące przebiegu porodu
Plan porodu określa również oczekiwania rodzącej względem przebiegu porodu. Można w nim zawrzeć preferencje dotyczące pozycji porodowych, sposobu monitorowania stanu dziecka, a także podejścia do procedur takich jak ochrona krocza, nacięcie krocza czy przebicie pęcherza płodowego. Warto sporządzić plan i uwzględnić w nim także podejście do ewentualnych interwencji medycznych, np. podania oksytocyny.
Wyrażenie zgód czy próśb co do określonych procedur medycznych stanowi ważną część planu porodu. Pozwala personelowi szybko sprawdzić preferencje rodzącej, a jednocześnie zapobiega sytuacjom, w których decyzje trzeba podejmować w pośpiechu lub pod wpływem stresu.
W tej sekcji przyszła mama może zaznaczyć, które interwencje akceptuje, a których wolałaby uniknąć (dotyczy to np. wykonania lewatywy przed porodem czy usunięcia owłosienia krocza w miejscu planowanego nacięcia). Tego typu zapisy ułatwiają komunikację, zwiększają poczucie sprawczości i pomagają zadbać o spójność między indywidualnymi oczekiwaniami a rzeczywistym przebiegiem porodu.
Jeśli sytuacja medyczna będzie wymagała zmiany decyzji, zespół zawsze omówi to z rodzącą, ale jasno określone preferencje stanowią ważny punkt wyjścia.
→ Przeczytaj także:Brzuch po porodzie naturalnym i cesarskim cięciu: jak się zmienia?
4. Opieka nad noworodkiem po porodzie
Plan porodu powinien również uwzględniać oczekiwania dotyczące opieki nad dzieckiem tuż po narodzinach, ponieważ te pierwsze minuty mają ogromne znaczenie dla zdrowia i budowania więzi. Warto jasno wskazać, czy przewidziany jest kontakt skóra do skóry, a także czy zależy nam na przystawieniu dziecka do piersi od razu po porodzie.
Wczesny kontakt skóra do skóry wspiera stabilizację temperatury, oddechu i rytmu serca noworodka, a także ułatwia rozpoczęcie karmienia piersią. Z kolei przystawienie dziecka w pierwszej godzinie życia sprzyja wydzielaniu oksytocyny, co przyspiesza obkurczanie macicy i ułatwia trzeci okres porodu.
→ Przeczytaj również: O połogu od strony emocji wciąż mówimy za mało
5. Dodatkowe życzenia i informacje medyczne
Plan porodu powinien także obejmować wszystkie dodatkowe informacje, które mogą ułatwić opiekę okołoporodową nad rodzącą i dzieckiem. Warto sporządzić plan, w którym zawarte zostaną informacje o alergiach, chorobach przewlekłych, przyjmowanych lekach oraz preferencjach dotyczących komunikacji z personelem medycznym.
Dodatkowo w planie można zaznaczyć, czy zgadzasz się na fotografie i nagrania podczas porodu, a także wskazać istotne kwestie związane z dokumentacją medyczną.
→ Dowiedz się więcej: Cytomegalia w ciąży: Co warto wiedzieć?
Jak krok po kroku przygotować i zrealizować plan porodu?
1. Zbierz swoje przemyślenia i potrzeby.
Poświęć chwilę, aby w spokojnych warunkach zastanowić się nad tym, jak wyobrażasz sobie poród. Zapisz refleksje, emocje, obawy i oczekiwania. Zwróć uwagę na te kwestie, które szczególnie Cię poruszają lub które intuicyjnie czujesz jako ważne.
2. Około 35.–36. tygodnia ciąży stwórz wstępną listę oczekiwań.
Na podstawie swoich wcześniejszych notatek przygotuj listę preferencji dotyczących przebiegu porodu, metod łagodzenia bólu, obecności osoby towarzyszącej, pierwszego kontaktu czy opieki nad dzieckiem po narodzinach.
3. Spisz swój plan w jasnej, punktowej formie.
Możesz zrobić to w zeszycie, na kartce lub w edytorze tekstu. Ważne, aby dokument był czytelny i łatwy do przekazania personelowi.
4. Skonsultuj plan porodu z położną lub lekarzem.
Warto omówić wszystkie punkty, aby upewnić się, że są wykonalne, zgodne z prawami pacjenta i aktualnymi standardami opieki okołoporodowej. To dobry moment, by rozwiać wątpliwości i doprecyzować niejasne kwestie.
5. Upewnij się, że wybrane miejsce porodu respektuje Twoje potrzeby.
Sprawdź, czy szpital lub dom narodzin oferuje warunki zgodne z przygotowanym planem, m.in. dostępne udogodnienia porodowe, możliwość porodu rodzinnego czy różne metody łagodzenia bólu.
