Kontakt skóra do skóry. Dlaczego jest tak ważny?
Z tego artykułu dowiesz się:
Kontakt skóra do skóry to dziś już standard. Jest szalenie ważny i może zostać przerwany tylko w sytuacjach medycznie uzasadnionych, a fakt ten musi być odnotowany w dokumentacji medycznej. Co daje dziecku kontakt skóra do skóry? Kto może kangurować dziecko? I jakie mamy prawa w tym zakresie?
Kontakt skóra do skóry. Co to jest?
Kontakt skóra do skóry (skin to skin, STS) to nie żadna moda. To zalecenie, które ma swoje potwierdzenie w badaniach naukowych. Dotyk ciała matki lub ojca i wsłuchiwanie się w miarowe bicie serca rodzica jest dla noworodka kojące. Ma też wiele innych korzyści, o czym przeczytacie za moment.
Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia dziecko powinno przebywać z matką w kontakcie „skin to skin” co najmniej 30 min. Czas ten powinien być połączony z rozpoczęciem karmienia piersią.
W praktyce kontakt skóra do skóry oznacza, że noworodek bezpośrednio po narodzinach zostaje położony na brzuchu na klatce piersiowej matki (jej ciało powinno być odsłonięte). Dziecko i mama zostają nakryci kołdrą lub kocem i w takiej pozycji nawiązują pierwszy kontakt. To czas, kiedy mogą się wzajemnie poznać, dotknąć, poczuć swój zapach. Noworodek się uspokaja (pamiętajmy, że poród to dla dziecka duży stres), adaptuje się do nowej sytuacji. Ogrzewa się ciepłem rodzica, kołysze się przy wtórze jego oddechu.
Spędzenie pierwszych kilkunastu minut w bezpośrednim kontakcie z rodzicem, ułatwia noworodkowi utrzymać właściwą temperaturę ciała, poziom glukozy, a także liczbę oddechów i częstość akcji serca. Zmniejsza też jego reakcję na ból oraz podatność na infekcje. Nie bez znaczenia jest też rodząca się więź emocjonalna między matką a dzieckiem.
Kangurowanie dziecka po porodzie
Kontakt skóra do skóry bywa też nazywany kangurowaniem. Analogia do świata zwierząt nie jest przypadkowa – kangury rodzą się w stanie embrionalnym, a dorastają i dojrzewają w torbie matki.
Metodę tę jako pierwsi zastosowali pod koniec lat 80. XX wieku dwaj kolumbijscy lekarze – Edgar Rey i HectorMartinez. Medycy wobec braku personelu i sprzętu zaprzestali oddzielania matki od dziecka, dając im czas na wzajemne poznawanie się. Po jakimś czasie okazało się, że ta metoda przyniosła zaskakująco pozytywne efekty: zmniejszyła się zachorowalność i umieralność noworodków (zwłaszcza wcześniaków), a także liczba porzucanych w szpitalu dzieci.
Kto może kangurować dziecko?
W polskich szpitalach najczęściej kangurują matki. Kiedy jednak dziecko przychodzi na świat drogą cesarskiego cięcia, wówczas pierwszy kontakt skóra do skóry przypadka w roli tacie dziecka. To dla nich ogromna radość: czują się potrzebni, mogą odciążyć swoją partnerkę po trudach porodu, zmniejszają swój poziom stresu, bo dotyk dziecka działa na nich kojąco. Nie zapominajmy też o tworzącej się wówczas więzi między tatą a dzieckiem.
Kontakt skóra do skóry to dla matki jedna z pierwszych nagród, jaką otrzymają za trud porodu.
Pamiętajmy również, że chociaż piszemy tu o pierwszych chwilach noworodka, kangurowanie może być kontynuowane również przez kolejne tygodnie po narodzinach. Kiedy tylko mamy taka możliwość i czujemy się na siłach, pozwalajmy dziecku spać na swojej nagiej klatce piersiowej (my wtedy musimy zachować czujność!). To daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, ale też łagodzi pierwsze dolegliwości, np. kolkę niemowlęcą (miarowo unosząca się klatka piersiowa podczas oddechu delikatnie masuje brzuszek dziecka). Pozwala też szybciej zapaść w głęboki sen, który daje wypoczynek i regeneruje.
Kangurować może i mama, i tata, ale też dziadkowie lub starsze rodzeństwo. Ważne, abyśmy w tym czasie skupili się wyłącznie na tulącym się do nas małym człowieku, byli spokojni i zrelaksowani (dziecko wyczuwa emocje innych).
Kontakt „skóra do skóry” to prawo każdej rodzącej. Dotyczy też narodzin dziecka przez cesarskie cięcie (o ile stan dziecka na to pozwala). Jeszcze kilka lat temu dziecko tuż po narodzinach było ważone, mierzone i badane z dala od mamy. Dziś, jeśli stan noworodka na to pozwala, te czynności odbywają się wtedy, gdy dziecko leży na klatce piersiowej rodzica. Wszystkie rutynowe procedury mogą być odłożone na później.
Skóra do skóry a karmienie piersią
Kontakt skóra do skóry to jeden z czynników sprzyjających laktacji. W pierwszych chwilach po porodzie dziecko jest spokojne, odpoczywa przytulone do ciała rodzica. Po kilku minutach jednak zaczyna być aktywne: podejmuje pierwsze nieśmiałe ruchy, podążając w kierunku sutka, może próbować ssać skórę. Wabiony jest zapachem otoczki brodawki. To „płynięcie” do piersi (breast crawl) to wrodzony odruch.
Brodawka i jej otoczka zawierają gruczoły Montgomery’ego, które wydzielają zapach podobny do zapachu płynu owodniowego, a ponieważ noworodek ma silnie rozwinięty zmysł węchu, jest to bodziec wabiący noworodka ku piersi matki
– pisze Izabela Dembińska w książce „Pierwsze chwile z noworodkiem”.
Badania pokazują, że im dłuższy czas poporodowego kontaktu „skin to skin”, tym kobieta dużej karmi piersią.
Bibliografia:
- Agrawal P. „Kangurowanie. Uzupełniająca metoda opieki nad wcześniakami”. Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2011, 4.
- Bajek A., Marcinkowski J.T., Rzempowska J., Gawłowicz K., „Kangurowanie – zalecany pierwszy bezpośredni kontakt ciała noworodka z ciałem matki”, Hygeia Public Health 2014, 49 (3): 417-420
- Gray L et al. „Skin-to-skin contact is analgesic in healthy newborns”. Pediatrics 2000; 105: 14.
- Mazurek T i wsp. „Wpływ postępowania z noworodkiem bezpośrednio po porodzie na cechy jego adaptacji do środowiska”. Medycyna Wieku Rozwojowego 1999; 3: 215-224.
- Terczyńska I. „Znaczenie dotyku w rozwoju człowieka”. Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2011, 7-8: 46.
