Pozycja wertykalna w porodzie. Dlaczego jest najlepsza?

Pozycja wertykalna uważana jest za najlepszą pozycję porodową. Po pierwsze dlatego, że jest zgodna z siłą grawitacji, po drugie jest dla kobiety bardziej instynktowna. Jakie jeszcze zalety ma poród w pozycji wertykalnej?

Pozycja wertykalna, czyli jaka?

Rodząca w pozycji wertykalnej jest częściowo lub całkowicie spionizowana. Jest też bardziej aktywna, co jest zupełnie normalne – poród to ruch. Im go więcej, tym lepiej. Pamiętajmy też, że kobiety rodziły dzieci od zarania dziejów. To zatem my instynktownie wiemy, jaka pozycja jest dla nas najlepsza.

Zdecydowana większość kobiet w chwili porodu chciałaby przyjąć pozycję wertykalną. Na szczęście to coraz częściej możliwe, co zresztą zapisane jest w standardach opieki okołoporodowej. Kobieta ma prawo wybrać taką pozycję, która jej najbardziej odpowiada. Położne mają ją w tym zadaniu wspierać. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy poród jest powikłany, np. dziecko rodzi się przedwcześnie, na świat przychodzą bliźnięta lub mama na nadciśnienie tętnicze.

W porodzie fizjologicznym, który przebiega bez komplikacji, zaleca się, by położna proponowała rodzącej poruszanie się w I fazie porodu. Może też podpowiadać jej zastosowanie np. piłki, jak również ułożenie ciała w pozycji wertykalnej. Przyniesie to rodzącej ulgę w bólu i pomoże dziecku odpowiednio wejść w kanał rodny.

Pozycja wertykalna. Dlaczego jest odpowiednia?

Pozycja wertykalna w I fazie porodu niesie ze sobą wiele korzyści zarówno dla kobiety, jak i dziecka:

• sprzyja szybszemu rozwieraniu się szyjki macicy (pomaga w tym siła grawitacji),
• nasila czynność skurczową macicy
• zwiększa się średnica kanału rodnego,
• kość guziczna w stawie krzyżowo-guzicznym może swobodnie odchylać się ku tyłowi, co daje więcej przestrzeni dla rodzącej się główki,
• mniejsze odczuwanie bólu porodowego (w pozycji leżącej ból jest silniejszy, bo w tej pozycji uciskane są sploty nerwowe),
• odciążone są żyła główna dolna oraz aorta, dzięki czemu łożysko jest lepiej ukrwione (dziecko otrzymuje więcej tlenu),
• efektywniejsze jest oddychanie, czemu sprzyja tez możliwość rozluźnienia się i zrelaksowania (a to szczególnie ważne, bo w chwili stresu hamowane jest wydzielanie endorfin, co może
  prowadzić do zatrzymania akcji porodowej).

Zalety porodu w pozycji wertykalnej w II fazie porodu

Położne zalecają ruch również w II fazie porodu. To czas, kiedy skurcze zaczynają mieć charakter party (występują co 1-2 min). Dziecko przechodzi wówczas przez miednicę kostną i mięśnie dna miednicy. O zaletach pozycji wertykalnej w tym okresie porodu pisze Izabela Dembińska w nowym wydaniu książki “Rodzić można łatwiej”. Wśród zalet rodzenia w pionie wymienia:

• zmniejszenie odczuwania skurczów i zwiększenie ich efektywności,
• zmniejszenie lęku i napięcia rodzącej,
• prawidłowe wstawianie dziecka w kanał rodny,
• efektywniejsze parcie,
• skrócenie czasu trwania porodu,
• mniejsze urazy tkanek krocza,
• lepsza punktacja w skali Apgar.

– Odpowiednie pozycje porodowe ułatwiają zstępowanie główki dziecka w kanale rodnym. Dzięki temu, że zapewniają optymalne wymiary miednicy, maluchowi łatwiej dokonywać zwrotów w kanale rodnym. Pracując ciałem podczas porodu, nie będziesz mieć wrażenia, że od ciebie nic nie zależy. Koncentrując się na zmienianiu pozycji porodowych, będziesz aktywna, nie będzie ci groziło poczucie bezradności – przeczytasz w książce Izy Dembińskiej.

Badania dowodzą, że pozycja wertykalna w porodzie zmniejsza ryzyko pęknięcia i nacięcia krocza. Zaobserwowano ponadto rzadziej występujące zaburzenia czynności serca płodu. Niestety, mimo licznych dowodów naukowych na to, że poród w pozycji pionowej niesie ze sobą wiele zalet, na polskich porodówkach w ostatniej fazie porodu często narzucane jest przyjęcie pozycji klasycznej. Tłumaczone jest to koniecznością monitorowaniem stanu płodu, a aktywność rodzącej w tym okresie uważa się za niepotrzebną. To pokłosie aktywnego prowadzenia porodu (AML – active management of labour), tak popularnego od lat 70. XX wieku (kobieta musiała wówczas przeć niezależnie, czy odczuwała taką potrzebę, czy nie). To stąd właśnie opowieści porodowe naszych babć i mam bywają owiane traumą.

Na szczęście dziś medycyna i położnictwo powoli wycofują się z AML. Przywracamy właściwe miejsce naturze i fizjologii, również w czasie porodu. Położne chętnie wspierają kobiety. One same ufają sobie coraz mocniej. A to niezwykle ważny aspekt psychologiczny narodzin dziecka.

Pozycja horyzontalna w porodzie

Postęp w zakresie nauk medycznych sprawił, że kobiecie podczas porodu odebrano siłę sprawczą. Od pierwszych chwil na oddziale położniczym miała leżeć na łóżku porodowym i w takiej pozycji urodzić dziecko. Było to dość wygodne rozwiązanie dla personelu medycznego. Taka pozycja umożliwiała łatwiejszą kontrolę przebiegu porodu. I na tym kończy się lista jej zalet.

Zobacz także

Karmienie piersią. Jak zacząć?

Poród w pozycji leżącej jest bardziej bolesny i trwa dłużej, choćby dlatego że odbywa się wbrew sile grawitacji (dziecko przechodzi przez kanał rodny “pod górkę”). Kobieta musi zatem tracić sporo energii na to, by pokonać działanie siły ciężkości. Główka dziecka dodatkowo nierównomiernie naciska na szyjkę macicy i ściany pochwy. Leżenie na wznak ponadto znacząco utrudnia parcie.

Jest też aspekt psychologiczny, szalenie ważny dla przebiegu porodu. Kobieta, która rodzi dziecko leżąc, nie ma poczucia sprawczości. Jej wpływ na przebieg porodu jest ograniczony. Czuje więc bezradność. Może też łatwiej opadać z sił, a to z kolei wpływa na przebieg porodu.

Na szczęście w ostatnich latach wiele na tym polu się zmieniło. Nadal jednak wiele jest do zrobienia. Na plan pierwszy powinna wysunąć się teoria, że to kobieta najlepiej wie, w jakiej pozycji potrafi skutecznie rozluźnić swoje mięśnie, być bardziej aktywna w czasie skurczu i skutecznie przeć.

Pozycja wertykalna w porodzie to temat, na który warto porozmawiać z położną jeszcze przed narodzinami dziecka. Dobrym pomysłem jest też sprawdzenie, czy w szpitalu,  w którym planujemy rodzić, kobieta może przyjąć w trakcie porodu odpowiednią dla siebie pozycję. Informacje na ten temat możemy uzyskać od innych mam, np. na grupach w mediach społecznościowych. Mamy też prawo zadać takie pytanie położnym pracującym na bloku porodowym. Dobrze jest też sprawdzić stronę internetową szpitala, na której często umieszczane są informacje dla rodzących.

Poród to trudne, choć fascynujące wydarzenie w życiu każdej kobiety. To czas pełen wzruszeń, ekscytacji, ale też lęku. Wybór pozycji do porodu pomoże zmniejszyć napięcie, ale też nada kobiecie moc sprawczości. A to z kolei doda jej sił i odwagi, by zaufała sobie.

Bibliografia:

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz. U. z 2018r. poz. 1756).
• Balaskas J. Poród aktywny. Nowe spojrzenie na naturalny sposób rodzenia. Niezależna Oficyna Wydawnicza. Warszawa 1997.
• Dembińska I., Rodzić można łatwiej, wydanie drugie, rozszerzone i uaktualnione, Oficyna 4em, Warszawa 2022.
• Enkin M, Keirse M, Chalmers I. A guide to effective care in pregnancy and Childbirth. 2000 Oxford University Press, Oxford.
• Sioma-Markowska U., Kręgiel M., Broers B., Brzęk A., Guspiel K., Kiełbratowska B., Pozycje wertykalne w porodzie naturalnym w świetle standardu opieki okołoporodowej, Gynecology and Obstetrics medical project, 1 (55) 2020: 35-41.
• Witkiewicz M. Pozycje wertykalne. Poród aktywny. Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2011;(3):34-35.