Leczenie kanałowe w ciąży. Czy jest możliwe?
Z tego artykułu dowiesz się:
Leczenie kanałowe bywa ostatnią deską ratunku przed utratą zęba. Bywa konieczne u wielu pacjentów, również kobiet w ciąży. Czy jednak wówczas jest to zabieg bezpieczny? Jak się do niego przygotować? I czy w ciąży można wykonać RTG zęba? Na te i inne pytania odpowiada lek. dent. Justyna Karp, stomatolog.
Leczenie kanałowe zęba a profilaktyka
W ciąży dbamy o dietę, jesteśmy aktywne fizyczne, odwiedzamy regularnie ginekologa. O stomatologu najczęściej już zapominamy, bo jesteśmy przekonane, że na leczenie i tak będziemy musiały poczekać.
lek. dent. Justyna Karp: To szkodliwy mit, nadal jednak dość często powtarzany. Zgodnie z wynikami nowego badania kobiet w ciąży stwierdzono, że ponad 43 proc. z nich ma problemy ze zdrowiem jamy ustnej, obejmujące infekcje zębopochodne i ból.
W związku ze zmianami hormonalnymi, częściej rozwija się u nich zapalenie dziąseł. Objawia się rozpulchnieniem, zaczerwienieniem i krwawieniem podczas szczotkowania. Zapalenie dziąseł prowadzi z kolei do zapalenia przyzębia (paradontozy).
A trzeba wiedzieć, że wszelkie stany zapalne w jamie ustnej wpływają negatywnie na organizm ciężarnej. Niektóre z nich, jak wspomniane zapalenie przyzębia, mogą nawet skutkować przedwczesnym porodem! Wyniki różnych badań epidemiologicznych potwierdzają ten związek: z metaanalizy badań obserwacyjnych przeprowadzonej w 2007 r. przez Vergensa i Sixou wynika, że u kobiet z zapaleniem przyzębia ryzyko porodu przedwczesnego wzrosło 2,8 razy.
Przeczytaj również → Pasty do zębów dla dzieci. Jaką wybrać?
Bóle zębów. Jak im zapobiec?
Podstawą jest zatem profilaktyka.
Regularne wizyty kontrolne u stomatologa to klucz do minimalnie inwazyjnego leczenia. Kiedy pacjentka zgłasza się co pół roku na przegląd, każda zmiana próchnicowa jest zdiagnozowana na wczesnym etapie i może być leczona zachowawczo – wystarczy założenie wypełnienia (plomby).
Kiedy jednak nie odwiedza stomatologa przez dłuższy czas, istnieje duże ryzyko, że rozwijający się ubytek próchnicowy będzie na tyle głęboki, że dojdzie do stanu zapalnego miazgi (pulpitis) lub nawet do obumarcia zęba (martwica miazgi). Wtedy konieczne jest leczenie kanałowe. Niezbędna jest również regularna rentgenodiagnostyka, czyli wykonywanie pantomogramu oraz zdjęć zębowych.
Ale czy w ciąży można wykonać RTG zęba?
Co do zasady w trakcie ciąży zaleca się unikanie promieniowania rentgenowskiego ze względu na jego działanie teratogenne, czyli uszkadzające rozwijający się płód. Niekiedy jednak sytuacja wymaga wykonania takiego zdjęcia, aby prawidłowo zdiagnozować pacjentkę. Wtedy można wykonać zdjęcie RTG zęba, zachowując maksymalne środki ostrożności.
W tym celu wykonuje się zdjęcie RTG zębowe celowane o małym polu obrazowania. Bezwzględnie pacjentka musi też założyć ołowiany fartuch ochronny na brzuch oraz kołnierz ochronny na szyję.
W nowoczesnych gabinetach stosowana jest radiowizjografia cyfrowa. Są to aparaty RTG emitujące niskie dawki promieniowania, co odróżnia je od klasycznego rentgena (zdjęcie na kliszy).
Pamiętajmy, że nie wszystkie stany chorobowe możemy wykryć badaniem klinicznym, np. zmiany zapalne przy korzeniach zębów są widoczne jedynie na rentgenie. Często okołowierzchołkowe zmiany zapalne rozwijają się bezobjawowo, a pacjentka dowiaduje się o ich obecności dopiero, kiedy rozboli ją ząb. Wtedy jedynym rozwiązaniem jest leczenie kanałowe lub…. usunięcie zęba.
Przeczytaj również → Pierwsza wizyta dziecka u dentysty – jak się do niej przygotować?
Kiedy trzeba leczyć zęba kanałowo…
Załóżmy, że ból zęba jest tak silny, że nie możemy czekać i trzeba podjąć leczenie. Kiedy najlepiej je zaplanować?
Za najbezpieczniejszy dla zabiegów stomatologicznych uważany jest drugi trymestr. Wtedy pacjentka zazwyczaj czuje się najlepiej (np. nie dokuczają jej mdłości) i dobrze znosi takie zabiegi. Między 3. a 6. miesiącem ciąży zakończony jest już proces formowania się organów u dziecka. Wielkość płodu i macicy nie powodują dużego dyskomfortu podczas leżenia na fotelu stomatologicznym, a dodatkowo ryzyko nacisku na duże naczynia krwionośne jest mniejsze.
Oczywiście, jeśli jest taka konieczność, należy przeprowadzić niezbędne leczenie na każdym etapie ciąży. Bakterie, stres pacjentki, a także przyjmowane leki przeciwbólowe czy antybiotyki działają niekorzystnie na płód. Jednak pierwszy trymestr uznaje się za kluczowy dla rozwoju płodu, ponieważ wtedy ma miejsce organogeneza. Wtedy też konieczne jest ograniczenie podawania leków i ingerencji stomatologicznych.
Czy leczenie kanałowe boli?
W leczeniu kanałowym trzeba zastosować leki przeciwbólowe. Czy dla kobiety w ciąży są one bezpieczne?
Leczenie zęba w trakcie ciąży nie może wiązać się z bólem. Dlatego należy i przede wszystkim można bezpiecznie stosować środki znieczulające u kobiet ciężarnych.
Stres pacjentki jest większym zagrożeniem dla jej dziecka niż jednorazowe podanie znieczulenia.
Preparaty zawierające artykainę oraz lignokainę są odpowiednie do miejscowego znieczulenia zęba w ciąży. Zaleca się ograniczenie preparatów obkurczających naczynia krwionośne w celu uniknięcia zmniejszenia przepływu krwi przez łożysko.
Dla zdrowych kobiet w ciąży stężenie epinefryny (adrenaliny) 1:100 000 stosowane w stomatologii jest uważane za bezpieczne przy odpowiedniej procedurze aspiracji i ograniczeniu do niezbędnej dawki minimalnej.
W miarę możliwości, doradza się nie stosowanie znieczulenia w trakcie pierwszego trymestru. W tym okresie niewskazane jest też stosowanie podtlenku azotu (gaz rozweselający) z uwagi na zwiększone ryzyko poronienia.
Przeczytaj również → Higiena zębów niemowlaka
Jak wygląda kanałowe leczenie zęba?
Bez znaczenia, czy jest to kobieta w ciąży czy inny pacjent – leczenie kanałowe przeprowadzamy w koferdamie, czyli gumie ochronnej zakładanej na konkretny ząb przy pomocy klamry. Dzięki temu leczony ząb jest odizolowany od reszty jamy ustnej, co chroni pacjentkę przed połknięciem płynów płuczących lub drobnych narzędzi kanałowych. Bakterie z zęba również nie przedostają się z wodą do gardła.
Aby leczenie było jak najbardziej dokładne i aby zmaksymalizować szanse powodzenia takiego leczenia, używamy mikroskopu do powiększenia pola zabiegowego. Odnalezienie, opracowanie i zdezynfekowanie wszystkich kanałów w zębie czyni zabieg leczenia kanałowego skutecznym. Mikroskop zapewnia precyzję działania i uwidacznia to, czego nieuzbrojone oko nie dojrzy wewnątrz komory i kanałów zęba.
Czy taki zabieg w przypadku kobiet w ciąży może odbyć się w ramach NFZ?
W ramach NFZ kobietom w ciąży oraz w połogu przysługuje leczenie kanałowe wszystkich zębów do trzech kanałów. To oznacza, że teoretycznie mogą mieć wykonane leczenie kanałowe zębów przedtrzonowych i trzonowych, podczas gdy u osób dorosłych możemy leczyć kanałowo na NFZ tylko zęby od kła do kła (zęby przednie).
Niestety, anatomia kanałów nie jest taka prosta i ząb często ma więcej niż trzy kanały. Jednak aby to stwierdzić, zazwyczaj potrzebny jest mikroskop, a leczenie pod mikroskopem traktowane jest jako specjalistyczne.
Leczenie kanałowe na NFZ obejmuje więc tylko proste i podstawowe metody leczenia. Aby skutecznie wyleczyć zęby trzonowe lub przedtrzonowe często konieczne jest leczenie pod mikroskopem, które już nie jest objęte refundacją.
Co na ból zęba w ciąży?
A nie wystarczy sama tabletka przeciwbólowa?
Zdecydowanie nie. Nadużywanie leków zamiast odpowiedniego leczenia stomatologicznego może w konsekwencji prowadzić do szkodliwych skutków dla ciężarnej pacjentki i płodu. W czasie ciąży infekcje zębopochodne muszą być leczone jak najszybciej.
Leki działają objawowo, czyli likwidują ból i wyciszają stan zapalny, ale bakterie nadal znajdują się w zębie lub w kości i działają szkodliwie na organizm matki i jej dziecka.
Podjęcie leczenia jest działaniem przyczynowym, ponieważ dzięki leczeniu likwidujemy przyczynę stanu zapalnego i bólu, a kobieta nie musi przyjmować leków, które nie są obojętne dla jej organizmu.
Idealnie jest, kiedy kobieta ma wyleczone wszystkie zęby przed zajściem w ciąże, a w trakcie ciąży zgłasza się na wizyty kontrolne oraz higienizacyjne (usuwanie kamienia).
Dziękuję za rozmowę.
