Przegrzanie dziecka: objawy, skutki i skuteczna profilaktyka

Można odnieść wrażenie, że przegrzewanie dzieci to nasz sport narodowy. W zimie wielu rodziców instynktownie ubiera maluchy „na cebulkę”, żeby nie zmarzły, często przesadzając z ilością warstw lub grubymi kombinezonami. Efekt? Dziecko się poci, staje się marudne, a w skrajnych przypadkach może dojść do przegrzania, które jest niebezpieczne dla zdrowia. Choć intencje są najlepsze, warto nauczyć się, jak ubierać dzieci w zimowe dni, by było im ciepło, a jednocześnie bezpiecznie.

Przegrzanie dziecka czy gorączka infekcyjna?

Hipertermia to medyczny termin określający przegrzanie organizmu, czyli stan, w którym temperatura ciała dziecka wzrasta powyżej normy wskutek nadmiernego nagrzania, a nie infekcji.

Przegrzanie dziecka może wystąpić, gdy maluch jest zbyt ciepło ubrany, przebywa w pomieszczeniu o wysokiej temperaturze lub gdy jego organizm nie radzi sobie z odprowadzaniem ciepła. W odróżnieniu od gorączki, hipertermia nie jest reakcją obronną organizmu, lecz efektem zaburzonej termoregulacji . Stan ten może być niebezpieczny, szczególnie u niemowląt i małych dzieci, których układ termoregulacyjny nie jest jeszcze w pełni dojrzały.

→ Przeczytaj również: Co na przeziębienie u dziecka?

Różnice między przegrzaniem a gorączką infekcyjną

Wielu rodziców myli objawy przegrzania dziecka z klasyczną gorączką.

W gorączce infekcyjnej ciało podnosi temperaturę celowo, by zwalczyć wirusy lub bakterie. Przy przegrzaniu u dziecka temperatura wzrasta, ponieważ organizm nie nadąża z oddawaniem ciepła. Temperatura ciała może być wtedy wysoka, ale maluch nie ma innych typowych objawów infekcji – kataru, kaszlu czy złego samopoczucia.

Gdy występuje gorączka z przegrzania, należy ją traktować jako stan wymagający obserwacji, a w razie wątpliwości skonsultować się z pediatrą.

→  Sprawdź, jak zbić gorączkę u dziecka

U niemowląt termoregulacja działa znacznie mniej efektywnie niż u dorosłych. Oznacza to, że organizm dziecka przegrzewa się szybciej, a przegrzane niemowlę może mieć trudności z ochłodzeniem ciała nawet przy umiarkowanej temperaturze w domu. Zbyt grube ubranie, ciepły kocyk czy gorące powietrze w pokoju mogą doprowadzić do przegrzania noworodka i zaburzeń nawodnienia organizmu. Dlatego tak ważny jest odpowiedni ubiór dla dziecka i kontrola temperatury pomieszczenia (20–22°C). Ale o tym przeczytacie za chwilę.

Objawy przegrzania dziecka

Objawy przegrzania u dziecka mogą być różne w zależności od stopnia nasilenia. We wczesnej fazie maluch staje się senny, rozdrażniony lub apatyczny. Skóra może być zaczerwieniona i gorąca przy dotyku (zwłaszcza na karku i plecach). Dziecko będzie spocone, a jego temperatura ciała przekracza 37,5°C. Takie symptomy to sygnał, że organizm dziecka przegrzewa się i wymaga ochłodzenia.

Co powinno niepokoić?

• zaczerwienienie policzków,
• nadmierne pocenie (np. mokre włosy),
• senność
• marudzenie
• nudności, wymioty,
• blada skóra,
• przyspieszone tętno.

Trzy ostatnie z wymienionych objawów są już sygnałem alarmowym i wymagają pomocy medycznej. W takim przypadku istnieje ryzyko rozwoju hipertermii lub udaru cieplnego, które są stanami zagrażającymi zdrowiu i życiu dziecka.

→ Sprawdź, jak zniszczyć odporność swojemu dziecku [tych błędów nie popełniaj!]

Skutki przegrzania organizmu dziecka

Zapytacie, po co właściwie o tym piszemy. Żaden świadomy rodzic nie doprowadzi celowo do przegrzania dziecka. Sami nie lubimy uczucia, gdy jest nam za gorąco, więc nie chcemy też tego rodzaju dyskomfortu u naszej pociechy. Problem w tym, że robimy to często nieświadomie, kierując się troską i utartymi przekonaniami. Przez lata powtarzano nam, że lepiej ubrać za ciepło niż za lekko, że maluchy łatwo się przeziębiają, a czapeczka jest obowiązkowa nawet w domu po kąpieli. W efekcie wielu rodziców, zwłaszcza zimą, ubiera dzieci „na wszelki wypadek” o jedną warstwę za dużo. Tymczasem przegrzanie dziecka zdarza się znacznie częściej niż wychłodzenie, a jego skutki mogą być groźniejsze.

Powtórzmy to raz jeszcze: gdy temperatura ciała dziecka wzrasta zbyt wysoko, a mechanizmy termoregulacji dziecka zawodzą, pojawia się ryzyko odwodnienia, osłabienia, a nawet udaru cieplnego. Szczególnie narażone są małe dzieci i niemowlęta, u których przegrzanie organizmu może nastąpić bardzo szybko.

→ Zainspiruj się: Zimowy must-have dla mam – wygodne i stylowe modele na co dzień

Przegrzanie dziecka a odporność

Rodzice bardzo często martwią się, że dziecko zmarznie, przewieje je wiatr albo że chłodne dłonie to pierwszy krok do choroby. To zupełnie naturalne, że chcemy chronić nasze maluchy przed przeziębieniem. Ale czy rzeczywiście chłód tak bardzo im szkodzi? No właśnie nie. Paradoksalnie, lepiej, by dziecko lekko zmarzło, niż żeby się przegrzało.

Kiedy organizm dziecka jest przegrzany, jego układ odpornościowy pracuje mniej efektywnie. Nadmiar ciepła osłabia naturalne mechanizmy obronne, zaburza termoregulację i może prowadzić do odwodnienia. Co więcej, dziecko, które jest stale zbyt ciepło ubrane, przebywa głównie w zamkniętych, ogrzanych pomieszczeniach, rzadziej styka się z chłodniejszym powietrzem, a więc nie uczy się adaptacji do zmian temperatury. W efekcie jego organizm staje się bardziej wrażliwy na drobne wahania pogody.

Gdy organizm musi się skupiać na utrzymywaniu ciepłoty ciała, do której jest przyzwyczajony, to, wychodząc na dwór, zamiast walczyć z patogenami, walczy o utrzymanie temperatury ciała na odpowiednim poziomie, do jakiego przywykł. Niemal zero obrony przed wirusami i bakteriami, tylko skupienie na stałej produkcji energii, by ogrzać organizm.

— tłumaczy Ana Krysiewicz (Matka Aptekarka), autorka książki “Naturalna odporność”.

Z kolei krótkotrwały kontakt z chłodem działa jak trening odporności — pobudza krążenie, wzmacnia naczynia krwionośne i uczy ciało, jak reagować na niższe temperatury. Oczywiście nie chodzi o to, by dziecko marzło, ale by ubierać je rozsądnie: warstwowo, przewiewnie, z możliwością łatwego zdjęcia jednej warstwy, gdy się rozgrzeje.

Jak ubierać dziecko, by uniknąć przegrzania?

Kluczem jest rozsądek i obserwacja, a nie liczba warstw ubrań. Zasada „jedna warstwa więcej niż dorosły” sprawdza się tylko wtedy, gdy naprawdę jest zimno i dziecko siedzi w wózku. Jeśli mowa o przedszkolakach, które są w ruchu (nieustannym 😊) możemy ubrać je tak samo jak siebie albo nawet o jedną warstwę mniej.

Naturalne, oddychające tkaniny, takie jak bawełna, wełna merino czy bambus, pozwalają skórze oddychać i odprowadzają wilgoć, zapobiegając przegrzaniu organizmu dziecka.

Zwracajmy też uwagę na temperaturę w domu. Jeśli jest zbyt ciepło (powyżej 22°C) szybciej się pocimy, a nasze śluzówki wysychają. W chłodne dni lepiej postawić na cieplejszy koc i przewiewny strój.

Kiedy w pomieszczeniu panuje wysoka temperatura, powietrze robi się bardzo suche. Gdy jest sucho, nasze śluzówki , które są wrotami zakażeń, zamiast nas chronić, tracą swoją funkcję i łatwiej przepuszczają drobnoustroje. Ponadto w nocy właśnie przez to suche powietrze, dzieci mogą zacząć chrapać albo spać z otwartą buzią

Zobacz także

Jak usprawnić proces adaptacji w przedszkolu?

— wskazuje Ana Krysiewicz (Matka Aptekarka).

Warto pamiętać, że zimne dłonie czy nos nie oznaczają, że dziecko marznie. Tu najpewniejszym wskaźnikiem jest kark. Jeśli jest ciepły i suchy, temperatura jest w sam raz. Przegrzane niemowlę często ma wilgotny kark, zaczerwienioną skórę i jest niespokojne.

→ Przeczytaj również: Oddychanie przez usta: przyczyny i konsekwencje