Objawy odwodnienia – pierwsza pomoc i profilaktyka

Objawy odwodnienia na początku nie są zbyt charakterystyczne. Dość łatwo je przegapić, zwłaszcza dzieciom, co szybko prowadzi do nasilenia dolegliwości. Co wówczas zrobić? I jak nie dopuścić do odwodnienia w upalne dni?

Objawy odwodnienia a brak wody w organizmie

Temat podejmujemy u progu lata, jednak odwodnienie to problem, który może nas dotknąć przez cały rok. Może towarzyszyć infekcjom, zwłaszcza przewodu pokarmowego (jelitówka, grypa żołądkowa), a także chorobom przewlekłym (m.in. cukrzycy). Latem jednak do listy czynników sprzyjających odwodnieniu należy dopisać niedostateczną podaż płynów w trakcie upałów.

→ Przeczytaj również: Jak zrobić płyn do baniek?

I o ile my, dorośli, jesteśmy w stanie szybko zareagować, jeśli czujemy pragnienie, o tyle najmłodsze dzieci mogą jeszcze nie wiedzieć, co oznaczają znaki wysyłane przez organizm. O tym jednak za moment.

Co to jest odwodnienie?

Jest to stan, kiedy w organizmie znajduje się niedostateczna ilość wody. Jest ona niezbędna do prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek w organizmie. Potrzeba jej m.in. do:

• utrzymywaniu odpowiedniej temperatury ciała,
• produkcji hormonów i neuroprzekaźników,
• wypróżniania,
• funkcjonowania stawów (w jamie stawowej znajduje się płyn i maź stawowa),
• produkcji płynu mózgowo-rdzeniowego (chroni rdzeń kręgowy i mózg).

Wodę trzeba na bieżąco uzupełniać, bo organizm traci ją w różnych procesach (oddychanie, pocenie się). Tracimy ją też wraz z moczem.

Zawartość wody w organizmie dorosłego człowieka stanowi około 65% masy ciała, natomiast u małych dzieci: 70–80% masy ciała.

Kiedy zawartość wody w organizmie zmniejszy się o 3-4%, oprócz uczucia pragnienia, najpewniej nie odczujemy żadnych niekorzystnych skutków zdrowotnych. Jeśli jednak w krótkim czasie nie napijemy się wody, dość szybko zaczną się pojawiać objawy odwodnienia organizmu.

Jak wygląda człowiek odwodniony?

Odwodnić się może każdy z nas, zwłaszcza latem lub w przebiegu infekcji. Jest jednak grupa osób, które są bardziej narażone na utratę wody, a co za tym idzie częściej niż u innych można zauważyć u nich symptomy odwodnienia.

W grupie ryzyka są:

• niemowlęta i dzieci (nie potrafią powiedzieć, że chce im się pić albo zapominają się napić w ferworze zabawy),
• seniorzy (odczuwają mniejsze pragnienie, z wiekiem tez zmniejsza się rezerwa płynów w organizmie),
• osoby chorujące przewlekle (ryzyko odwodnienia zwiększa m.in. niekontrolowana lub nieleczona cukrzyca oraz choroby nerek),
• osoby pracujące lub ćwiczące na zewnątrz przy upalnej pogodzie.

Charakterystyczne oznaki odwodnienia to sucha skóra i błony śluzowe (np. język, co może prowadzić do bełkotliwej mowy), bardzo duże zmęczenie, niemoc, apatia, dezorientacja. Zauważyć też można brak potu, opuchnięte stopy, zapadnięte gałki oczne.

Odwodnienie organizmu: objawy

Oznaki odwodnienia u dorosłego to przede wszystkim:

• silne uczucie pragnienia,
• ból głowy,
• spierzchnięte usta, suchy język
• zmęczenie,
• zwiotczenie skóry (brak elastyczności),
• małe ilości oddawanego moczu lub zatrzymanie oddawania moczu (może też być ciemniejszy),
• obniżenie ciśnienia tętniczego,
• tachykardia (przyspieszone bicie serca),
• drżenie i skurcze mięśni,
• zaczerwienienie skóry
• utrata przytomności.

Im większe odwodnienie, tym bardziej nasilone objawy.

Zobacz także

Książeczki z okienkami: dlaczego warto czytać je dzieciom?

→ Przeczytaj również: Formalności po urodzeniu dziecka. O czym musisz pamiętać?

Objawy odwodnienia u dziecka

U najmłodszych wyróżnia się trzy stopnie odwodnienia:

• minimalne – dziecko pije normalnie, prawidłowo oddycha, tętno jest dobrze wyczuwalne, błony śluzowe jamy ustnej i język są wilgotne, skóra jest elastyczna,
• umiarkowane – pojawia się rozdrażnienie, osłabienie, dziecko pije łapczywie i oddaje mniej moczu, błony śluzowe jamy ustnej i język są suche, kończyny są chłodne, a skóra mało elastyczna (uchwycony fałd skórny rozprostowuje się wolniej (<2 sekund), u niemowląt ciemiączko jest wyraźnie wklęsłe,
• ciężkie – dziecko jest senne, może tracić przytomność, pije niechętnie, rytm serca jest przyspieszony, a tętno słabo wyczuwalne, gdy płacze, nie pojawiają się łzy, kończyny są zimne, skóra mało elastyczna, język i jama ustna są suche.

Należy pamiętać, że odwodnienie u niemowlaka rozwija się szybko.

→ Przeczytaj również: Kosmetyk dla dziecka od 1. dnia życia. Jaki wybrać?

Skutki odwodnienia u dorosłych i dzieci

W skrajnych przypadkach odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe mogą doprowadzić nawet do zgonu. Stąd też powinniśmy być czujni i znać objawy odwodnienia organizmu u dorosłych i dzieci. Co jednak najważniejsze, powinniśmy im ZAPOBIEGAĆ.

To ważne zwłaszcza w przypadku dzieci, bo w ich przypadku ośrodek pragnienia, który mamy w mózgu, nie jest taki czuły. Zakłada się więc, że jeśli dziecko pije tyle, ile chce, to pije za mało.

Jak zapobiegać odwodnieniu w upalne dni?

• Pij wodę na bieżąco, małymi porcjami. Tak też serwuj ją dziecku. Jeśli karmisz piersią, podawaj ją częściej.
• Miej zawsze przy sobie butelkę wody (dla siebie i dla dziecka).
• Do każdego posiłku podawaj wodę. Unikaj słodkich napojów.
• Jeśli nie lubisz pić samej wody, dodaj do niej kawałek limonki lub cytryny. Jej smak możesz też uzupełnić miętą lub melisą.
• W gorące dni na obiad serwuj chłodnik.
• Unikaj przebywania na słońcu, zwłaszcza od 10.00 do 15.00, gdy świeci najmocniej.