Pokrzywka u dzieci – objawy, leczenie, profilaktyka

Pokrzywka u dzieci to choroba, której charakterystycznym objawem są bąble pokrzywkowe pojawiające się na skórze. Niekiedy dołącza do nich obrzęk naczynioruchowy. Budzi niepokój i nierzadko związana jest z współistniejącą alergią. Czy jest groźna? I czy pokrzywka jest zaraźliwa? 

Pokrzywka u dzieci. Jak wygląda?

Pokrzywka to nie jest zwykła wysypka. To poważny problem zdrowotny wśród najmłodszych (ale nie tylko), który budzi niepokój rodziców. Nie można się nią zarazić. W jej patogenezie główną rolę odgrywa histamina uwalniana z mastocytów w skórze właściwej za pośrednictwem różnych mechanizmów immunologicznych i nieimmunologicznych.

→ Przeczytaj również: Gorączka u dziecka. Co trzeba wiedzieć?

Wyróżnia się pokrzywkę ostrą (zmiany ustępują w ciągu 6 tygodni) oraz przewlekłą (z obrzękiem naczynioruchowym, bez obrzęku).

Pokrzywka u dziecka: objawy

• Bąble pokrzywkowe pojawiają się na skórze nagle i utrzymują się skórze przez maks. dobę
• Wysypka u dziecka jest tu dość charakterystyczna: jest silnie swędząca (niekiedy wręcz bolesna lub piekąca), bąble są różowe lub blade, często otoczone rumieniem
• Zmiany na skórze mogą mieć średnicę od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów, może być ich bardzo dużo (mogą się też zlewać)
• W ok. 40 proc. przypadków wysiewowi bąbli pokrzywkowych towarzyszy obrzęk naczynioruchowy (najczęściej lokalizując się w obrębie warg i powiek, ale może też zajmować błonę śluzową jamy ustnej)
• Nie zostawia zmian na skórze

→ Przeczytaj również: Rumień po kleszczu i inne objawy chorób odkleszczowych

Pokrzywka u dzieci. Od czego się może pojawić?

Przyczyny pokrzywki u dziecka są różne. Najczęściej występuje pokrzywka:

• alergiczna (w wyniku uczulenia na m.in. na mleko, jaja, orzechy i orzeszki ziemne)
• pokarmowa niealergiczna (pojawia się np. po zjedzeniu dużej ilości produktów z wysoką zawartością histaminy, np. truskawek, sera, szpinaku, pomidorów)
• wywołana przez dodatki do żywności (np. benzoesany, barwniki, glutaminian sodu)
• polekowa (alergiczna, np. po kontakcie z penicyliną, lub niealergiczna, np. w wyniku kontaktu z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi)
• po użądleniu lub ugryzieniu przez owada błonkoskrzydłego, np. komara,
• w przebiegu zakażenia (m.in. rotawirusami, RSV, pasożytami).

U dzieci i młodzieży może się też pojawić pokrzywka stresowa, a także słoneczna. Ta ostatnia w potocznej świadomości to uczulenie na słońce (objawy, jakie najczęściej można zaobserwować, to świąd i zmiany skórne w postaci czerwonych grudek, plam lub krost).

Uczulenie na słońce wymaga profilaktyki, która obejmuje przede wszystkim unikanie słońca, zakładanie odzieży chroniącej przed promieniowaniem (z filtrem UV) oraz stosowanie preparatów z filtrami przeciwsłonecznymi.

→ Przeczytaj również: Objawy alergii na pyłki u dziecka

Pokrzywka: alergia najczęstszym winowajcą

Wiedza o tym, jak wygląda pokrzywka, jest szczególnie ważna w przypadku dzieci z alergią. To właśnie u nich bowiem problem ten bywa dość często rozpoznawany. Stąd tak ważne jest, by nad małym pacjentem czuwał alergolog. Zaleca się też wykonanie punktowych testów skórnych lub badania swoistych IgE w surowicy w celu wykrycia czynnika uczulającego. Może to pomóc w profilaktyce kolejnych epizodów pokrzywki.

→ Przeczytaj również: Wirusy niebezpieczne w ciąży. 3 mniej oczywiste infekcje, które mogą zagrażać dziecku lub matce

Nie zawsze też to co na pierwszy rzut oka wygląda na pokrzywkę, jest nią w rzeczywistości. Podobne zmiany skórne mogą się pojawić w przebiegu:

• ukąszenia przez owada,
• atopowego zapalenia skóry,
• kontaktowego zapalenia skóry,
• infekcji wirusowej (pokrzywka na nogach dziecka może np. okazać się objawem bostonki, a drobne, czerwone krostki na ciele dziecka – trzydniówką),
• rumienia wielopostaciowego (zmiany mają wygląd tarczy strzelniczej, częściej pojawiają się u chłopców),
• zapalenia opryszczkowatego skóry (choroba Dühringa).

Pokrzywka: czym smarować?

Pokrzywka alergiczna u dzieci (ale i z każdej innej przyczyny) najczęściej wymaga jedynie leczenia objawowego (rekomendowane są leki przeciwhistaminowe blokujące receptory H₁ II generacji, które nie powodują senności i potwierdzono ich długoterminowe bezpieczeństwo w populacji pediatrycznej). Zmian niczym się nie smaruje (chyba że lekarz zaleci inaczej).

Zobacz także

Zjeżdżalnia w ogrodzie – jak samemu zbudować bezpieczną konstrukcję dla dzieci?

Sporadycznie i wyłącznie z przepisu lekarza stosuje się glikokortykosteroidy (GKS) oraz leki przeciwleukotrienowe.

→ Przeczytaj również: Uczulenie na proszek do prania u dziecka

Czy pokrzywka jest niebezpieczna?

Każda wysypka na ciele dziecka budzi niepokój rodzica. To zrozumiałe. Warto jednak mieć świadomość, że w przypadku ostrej i przewlekłej pokrzywki zmiany najczęściej mijają, nie pozostawiając po sobie żadnych śladów.

Zdarza się jednak, że z pokrzywką współwystępuje obrzęk naczynioruchowy, czyli lokalny obrzęk tkanki podskórnej lub podśluzówkowej wywołany uwalnianiem mediatorów zapalnych powodujących rozszerzenie i wzrost przepuszczalności naczyń. Dotyczy miejsc o wiotkiej budowie tkanki skórnej (powieki, wargi, błona śluzowa jamy ustnej). Mogą wówczas pojawić się problemy z oddychaniem, połykaniem, kaszel i duszności. Wtedy też nie należy zwlekać z wezwaniem pogotowia ratunkowego (112).

→ Przeczytaj również: Nadmanganian potasu do kąpieli – kiedy stosować?

Na szczęście w większości przypadków pokrzywka z obrzękiem naczynioworuchowym ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni.

Bibliografia:

• Czarnobilska E, Obrzęk naczynioruchowy z pokrzywką, Alergia, 2015, 3: 9-14
• Sybilski A, Pokrzywka, Medycyna Po Dyplomie 2018, nr 2
• Tyczyńska K, Krajewski P, Pokrzywka – jak diagnozować i leczyć w praktyce lekarza POZ? Lekarz POZ 2/2023, 87-92