Pedagogika Montessori: czym się wyróżnia?
Pedagogika Montessori z roku na rok staje się coraz popularniejsza. Budzi zainteresowanie pedagogów, wychowawców i, co najważniejsze, rodziców. To oni przecież są pierwszymi nauczycielami dzieci. Pokazują im świat i pozwalają go doświadczać. Jak robić to zgodnie z zasadami pedagogiki Montessori? I dlaczego warto?
W centrum swojej pedagogiki Montessori stawiała dziecko, które postrzegane było jako odrębna jednostka o indywidualnych predyspozycjach.
Urodzona w 1870 roku lekarka, dyplomowany psycholog, filozof i profesor Instytutu Pedagogicznego Uniwersytetu Rzymskiego przez blisko 10 lat pracowała z dziećmi niepełnosprawnymi umysłowo. Z czasem zaczęła obserwować zachowania dzieci zdrowych, co pozwoliło Montessori opracować oryginalny materiał rozwojowy.
Doszła do wniosku, że dziećmi kierują fundamentalne potrzeby psychiczne, których zaspokojenie jest im niezbędne do prawidłowego rozwoju
– czytamy w książce Brigitte Ekert „Metoda Montessori na cztery pory roku”.
W pedagogice Montessori dziecko poprzez zabawę uczy się świata. Jego naturalna ciekawość pozwala mu zdobywać kolejne doświadczenia, co sprawia mu dużą satysfakcję, a co za tym idzie – prowadzi do sukcesu. Dziecku udzielana jest pomoc i wsparcie na każdym poziomie: emocjonalnym, psychofizycznym, duchowym i umysłowym, jednak nie jest ono wyręczane. Samo w odpowiednim dla siebie czasie zdobywa kolejne umiejętności.
Fundament pedagogiki Montessori
Maria Montessori uważnie obserwując dzieci odkryła, że każde z nich ma specyficzne predyspozycje, które ułatwią mu zdobywanie i utrwalanie określonych umiejętności. Są one jednak „aktywne” tylko przez pewien czas i zmieniają się wraz z wiekiem.
Dzięki temu u dziecka spontanicznie budzi się zainteresowanie pewnymi działaniami, które pozwalają mu się rozwijać pod względem intelektualnym, fizycznym, społecznym i psychicznym.
Między 3. a 6. rokiem życia dziecko przechodzi przez pięć okresów wrażliwości, co objawia się niepohamowanymi potrzebami w zakresie ruchu (motoryka duża i mała), języka (komunikacja werbalna, wzbogacanie słownictwa), porządku (sortowanie, klasyfikowanie) oraz rozwoju społecznego (interakcje z innymi, poznawanie wzorców zachowań), a także dążeniem do zdobywania odpowiednich wrażeń zmysłowych
– pisze Brigitte Ekert.
Bardzo ważne w kontekście nauki jest otoczenie. Maria Montessori uważała, że jeśli jest ono odpowiednio przygotowane, wówczas nauka odbywa się w sposób naturalny. To tłumaczy, dlaczego w żłobkach i przedszkolach prowadzonych w duchu pedagogiki Montessori nie ma zabawek. Pomoce dydaktyczne wykonane są z naturalnych materiałów, m.in. z drewna, i mają pomóc dziecku zrozumieć otaczający go świat.
Aktywność dzieci w przypadku pedagogiki Montessori ma odwoływać się do ich codziennych doświadczeń, stąd wśród proponowanych maluchów zabaw jest np. gotowanie i wykonywanie świątecznych dekoracji.
Szkoła w duchu Montessori
Coraz więcej powstaje też szkół w duchu pedagogiki Montessori. Są one nieco inne niż te tradycyjne. Duży nacisk kładziony jest w nich na indywidualizm uczniów. Tu nie ma miejsca na szablonowe traktowanie i „motywowanie” za pomocą uwag i ocen. Są za to ciekawie prowadzone zajęcia, mnóstwo pomocy dydaktycznych i otwartość na zainteresowania dzieci i ich ogromną ciekawość świata.
Przedszkola i szkoły Montessori różnią się już na ”pierwszy rzut oka”. W przedszkolu nie ma typowych zabawek i biurka dla nauczyciela, a kolory wykorzystane do aranżacji – są stonowane. Wokół panuje ład i porządek. W klasie nie ma poustawianych w rzędach ławek skierowanych w stronę nauczyciela, a nauczyciela czasami ciężko dostrzec, bo siedzi pośród uczniów. Dzieci w przedszkolu pracują indywidualnie lub w małych grupkach. W szkole mogą współpracować na lekcji z innymi uczniami, tworząc wspólne projekty, lub indywidualnie. Część z nich siedzi przy stołach czy ławkach, podczas gdy inne pracują na podłodze
– wymienia Marianna Mordka, dyrektor Centrum Edukacji Montessori, które prowadzi placówki oświatowe na terenie Bydgoszczy i Niemcza. I dodaje:
W szkole podstawowej zamiast znanego nam dobrze „wlewania wiedzy”, dzieci otrzymują możliwość doświadczana, uczenia się we własnym tempie, a także możliwość wzięcia odpowiedzialności za siebie i swoją edukację. Zadaniem nauczyciela jest inspirowanie, ale to uczeń sam decyduje o ilości wiedzy, którą zdobędzie z danego przedmiotu. Wiek szkolny jest najkorzystniejszym czasem na popełnianie błędów i uczenie się na nich. W szkole prowadzonej w duchu pedagogiki Montessori uczniowie sami poprawiają swoje błędy, które traktują w sposób naturalny w procesie uczenia się. Nasz system oceniania nie wywiera presji, nie zadajemy dzieciom zadań domowych. Nauczyciele prowadzą indywidualną obserwację każdego ucznia i na bieżąco wiedzą, jaki poziom umiejętności dziecko posiada. W naszej szkole stosujemy ocenę trójstopniową: umiejętność zaprezentowana – uczeń ćwiczy – uczeń opanował umiejętność. W tym wieku konsekwencje błędów są niewielkie, a nauka z nich płynąca jest niezwykle cenna.
Pedagogika Montessori to przyszłość edukacji. To ogromna szansa dla dzieci, którym przyszło żyć w świecie pełnym chaosu, pośpiechu i dążeniu do perfekcji.
