Pieluszkowe zapalenie skóry – objawy i profilaktyka

Pieluszkowe zapalenie skóry dotyka wielu dzieci. Stanowi jedną z częściej rozpoznawanych dermatoz. W zdecydowanej większości przypadków to nie efekt zaniedbań ze strony opiekunów, a wynik niewłaściwej pielęgnacji okolicy pieluszkowej. Jakie są objawy pieluszkowego zapalenia skóry i w jaki sposób ograniczyć ryzyko wystąpienia tego problemu?

Zdrowa skóra jest gładka, ma jednolity kolor i nie wywołuje u dziecka dyskomfortu. Niestety, u wielu niemowląt pod pieluszką pojawia się zaczerwienienie, które jest pierwszym sygnałem odparzenia.

Zmiany na skórze mogą swędzieć, a nawet sprawiać dziecku ból, zwłaszcza jeśli zaczną pojawiać się grudki, nadżerki lub krostki. Są to objawy pieluszkowego zapalenia skóry (napkin dermatitis, diaper dermatitis), które rozpoznaje się najczęściej u dzieci do pierwszego roku życia (w większości przypadków problem pojawia się między 7. a 12. miesiącem życia).

Pieluszkowe zapalenie skóry – przyczyny

Kał i mocz, które zbierają się w pieluszce, działają drażniąco na skórę. Jeśli na czas nie przebierzemy dziecka, wówczas o odparzenie nietrudno. Pod wpływem wilgoci uszkodzeniu ulega bariera ochronna skóry. Najbardziej narażone na zmiany zapalne miejsca to: moszna, srom, pośladki oraz przednia część ud.

Pamiętajmy, że skóra niemowląt jest nawet 10 razy cieńsza od skóry osoby dorosłej. Zawiera też mniej włókien kolagenowych i elastylowych, co sprawia, że jest bardziej podatna na uszkodzenia. Ma też pH zbliżone do neutralnego, przez co jest słabiej chroniona przed mikroorganizmami. Nic zatem dziwnego, że odparzenia okolicy pieluszkowej to częsta przyczyna konsultacji lekarskich.

W wielu przypadkach pieluszkowe zapalenie skóry spowodowane jest uczuleniem na składnik pieluszek lub wilgotnych chusteczek. Zdarza się, że odparzenie pojawia się nagle, mimo że wcześniej skóra dobrze reagowała na pieluszki danej marki. Niekiedy jednak producenci zmieniają skład swoich produktów i to co dotychczas nie wywoływało u dziecka uczulenia, nagle zaczyna sprawiać kłopot.

Do odparzeń pod pieluszką przyczynić się może również antybiotykoterapia, a także infekcja (zwłaszcza jeśli jednym z jej objawów jest biegunka).

Zobacz także

Jedzenie dla dzieci: jak jeść zdrowo i to samo całą rodziną?

Co robić, gdy pojawi się pieluszkowe zapalenie skóry?

W przypadku pojawienia się pierwszych oznak zapalenia skóry, trzeba działać szybko. Na początku można spróbować podsypać okolicę pieluszkową mąką ziemniaczaną i jak najczęściej pozwalać dziecku być bez pieluszki. To jednak nie zawsze wystarcza. W niektórych sytuacjach konieczne jest zastosowanie maści na receptę. O jej podaniu zawsze powinien decydować lekarz!

Kiedy objawy pieluszkowego zapalenie skóry są bardzo nasilone, lekarz może zdecydować o włączeniu antybiotyku, leków przeciwhistaminowych, uszczelniających naczynia oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Zaawansowane pieluszkowe zapalanie skóry boli, i to bardzo! Dziecko może być niespokojne, drażliwe. Może też mocno płakać. W takich sytuacjach pomóc może lek przeciwbólowy, np. paracetamol lub ibuprofen (jeśli dziecko ma skończone 3. miesiące) w dawce dostosowanej do wieku.

Profilaktyka pieluszkowego zapalenia skóry

• W przypadku najmłodszych dzieci sprawdza się zasada „im mniej, tym lepiej”. Zdrowa skóra noworodków i niemowląt nie potrzebuje praktycznie żadnych kremów i maści. Ich profilaktyczne stosowanie może niekiedy wręcz zaszkodzić.
• Nie zwlekaj ze zmianą pieluszki, zwłaszcza w przypadku noworodków. Najmłodsze dzieci karmione piersią oddają stolec niemal po każdym posiłku. To zupełnie normalne, jednak nawet jeśli zawartość pieluszki nie jest duża, trzeba ją zmienić. Cienka i wrażliwa skóra noworodka jest podatna na odparzenia. U starszych dzieci zmieniaj pieluszkę nie rzadziej niż co 3–4 godziny.
• Wietrzenie pupy to podstawa! Warto codziennie pozwolić maluszkowi ruszać nóżkami bez pieluszki. By uniknąć niespodzianek, wystarczy położyć niemowlę na nieprzemakalny podkład.
• A może pieluszki wielorazowe? W ostatnim czasie wracają do łask. Wielu rodziców przekonuje się bowiem, że ich jakość nijak ma się do tetry i ceratek sprzed 20 lat. Dziś pieluchy wielorazowe mają piękne wzory, łatwo się je też zakłada (tzw. AIO praktycznie niczym nie różni się w tej kwestii od pieluchy jednorazowej).
• Chusteczki nawilżane? Stosuj z umiarem! Wilgotne chusteczki to świetny wynalazek, jednak warto po nie sięgać tylko wtedy, gdy nie mamy dostępu do bieżącej wody, np. w czasie podróży. Wybieraj je też świadomie. Podstawą jest czytanie składu. Kiedy na ich liście znajdziecie konserwanty, odłóżcie produkt na półkę.
• W domu do pielęgnacji okolicy pieluszkowej wystarczy bawełniany wacik nasączony wodą. W przypadku odparzenia, nie jest wskazane pocieranie podrażnionej skóry, stąd po zmianie pieluszki najlepiej jest myć pupę pod bieżącą wodą. Osuszaj ją delikatnym ręcznikiem, dotykając skórę (nie pocieraj jej).

Bibliografia:

1. Chodorowska G, Bartosińska J, Michalak-Stoma A., Pieluszkowe zapalenie skóry. Standardy Medyczne. Pediatria 2013; 10 (3): 333–337.
2. Gręda A, Marańska D, Ruszkowska L. Pieluszkowe zapalenie skóry. Praktyka Lekarska 2017; (141): 24–25.
3. Kulińska R, Ruszkowska L., Pieluszkowe zapalenie skóry. Praktyka Lekarska 2018; (151): 24–25.