Kiedy zaczyna się kalendarzowa jesień: data, ciekawostki i tradycje
Z tego artykułu dowiesz się:
Kiedy zaczyna się kalendarzowa jesień? Ta przychodzi do nas zawsze tego samego dnia, czyli 23 września. Zmienna jest data jesieni astronomicznej. W 2025 r. rozpocznie się 22 września o godzinie 20:19. To moment równonocy jesiennej, kiedy dzień i noc są prawie równe, a dni powoli stają się krótsze. Z kolei jesień meteorologiczna startuje 1 września. Skąd te rozbieżności?
Lato dobiegło końca, a wraz z wrześniem przyszła jesień. Na początek ta meteorologiczna, która otwiera nowy sezon pełen barw, zapachów i rytuałów. Wieczory stają się coraz chłodniejsze, dlatego w wielu domach z szaf powędrowały już na wierzch miękkie swetry i ciepłe bluzy. To także czas, kiedy chętniej sięgamy po rozgrzewające napoje. Jesień to moment przejścia – z lekkiego, beztroskiego lata w spokojniejszy czas, w którym więcej uwagi poświęcamy domowym rytuałom i wspólnym chwilom z bliskimi.
→ Przeczytaj również: Ludziki z kasztanów i inne zabawy na jesień DIY
Kalendarzowa a astronomiczna jesień – czym się różnią?
Kalendarzowa jesień zawsze zaczyna się 23 września i trwa do 21 grudnia. To data stała, wyznaczona umownie, aby łatwiej porządkować pory roku w kalendarzu. Z kolei początek jesieni astronomicznej zależy od równonocy jesiennej, czyli momentu, gdy dzień i noc trwają niemal tyle samo. To zjawisko może wystąpić 22 lub 23 września, dlatego astronomiczna jesień nie ma jednej niezmiennej daty. Różnica między nimi polega więc na tym, że kalendarzowa opiera się na stałym zapisie w kalendarzu, a astronomiczna – na ruchu Ziemi wokół Słońca.
Skąd wzięły się pory roku w kalendarzu?
Pory roku w kalendarzu wywodzą się z obserwacji cykli przyrody i ruchu Ziemi wokół Słońca. Już w starożytności ludzie zauważali, że w ciągu roku powtarzają się charakterystyczne zjawiska – dłuższe i krótsze dni, zmiany temperatury, okresy wegetacji roślin. Aby uporządkować czas i ułatwić planowanie prac rolniczych, wprowadzono podział roku na cztery pory: wiosnę, lato, jesień i zimę.
→ Sprawdź, co na przeziębienie u dziecka
Dlaczego mamy równonoc i przesilenia?
Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego dni latem są tak długie, a zimą tak krótkie? Wszystko zaczyna się od nachylenia Ziemi i „ułożenia Słońca nad równikiem”. Nasza planeta jest pochylona względem swojej osi pod kątem ok 23,5°. Dzięki temu, przez cały rok różne części Ziemi otrzymują różną ilość światła słonecznego.
→ Przeczytaj również: 11 pytań i odpowiedzi o tran dla dzieci: od składu po dawkowanie
Wyobraźcie sobie, że trzymacie piłkę i świecicie na nią latarką prosto z boku. Część piłki, która jest skierowana w stronę światła, będzie jasna i ciepła, a część po przeciwnej stronie – ciemna i chłodniejsza. Tak samo dzieje się z Ziemią: gdy półkula północna pochyla się w stronę Słońca, mamy lato, a gdy się od niego odchyla – zimę. Równonoc to moment, kiedy Słońce świeci dokładnie nad równikiem piłki, a dzień i noc są prawie równe.
Ale to nie wszystko. Ziemia porusza się po eliptycznej orbicie, czyli w kształcie lekko spłaszczonej elipsy, wokół Słońca. W zależności od tego, gdzie jesteśmy w tym 365,24-dniowym cyklu, nasza planeta może być trochę bliżej lub dalej od Słońca. Te różnice wpływają na to, kiedy wypadają astronomiczne pory roku, które trwają od około 89 do 93 dni.
Z powodu różnej długości tych okresów naukowcy wpadli na pomysł tzw. pór roku meteorologicznych, które są prostsze do przewidzenia i liczą dokładnie 3 miesiące każda.
Kiedy kończy się czas letni w Polsce w 2025 roku?
W Polsce czas letni kończy się w ostatnią niedzielę października. W 2025 roku oznacza to, że zegar przestawimy w nocy z 25 na 26 października. Dokładnie o godzinie 3:00 cofniemy wskazówki zegara o godzinę, zyskując tym samym dodatkową godzinę snu.
Czas letni w Polsce obowiązuje od ostatniej niedzieli marca, kiedy to przesuwamy zegarki o godzinę do przodu, aż do końca października. To system mający na celu lepsze wykorzystanie światła dziennego, choć w ostatnich latach coraz częściej pojawiają się dyskusje o jego zniesieniu.
Jesienne tradycje i zwyczaje, które warto znać
Jesień od wieków była czasem związanym z zakończeniem prac polowych, zbiorami i przygotowaniami do zimy. W wielu kulturach jesienne tradycje i zwyczaje skupiały się wokół wdzięczności za plony oraz celebrowania zmieniającej się przyrody. W Polsce znane są m.in. dożynki, czyli święto plonów obchodzone we wrześniu, pełne barwnych korowodów i wieńców ze zbóż.
Na świecie popularne są takie zwyczaje jak Święto Dziękczynienia w USA, które wyrosło z idei wspólnego dziękowania za urodzaj, czy Oktoberfest w Niemczech – jesienny festiwal piwa i dobrej zabawy. Jesień to także czas pełen magii i wierzeń. W wielu krajach obchodzone są święta związane z duchami i zmarłymi, jak Halloween czy Dzień Zmarłych w Meksyku, pełen kolorowych dekoracji i symboli przejścia między światem żywych a zmarłych.
Jak przygotować dzieci na jesień?
Przygotowanie dzieci na jesień to nie tylko zmiana garderoby, ale też budowanie zdrowych nawyków i wspólne korzystanie z uroków tej pory roku. Warto zadbać o ciepłe, warstwowe ubrania – czapki, szaliki i kalosze, które sprawdzą się w deszczowe dni. Jesień to także czas wzmożonych infekcji, dlatego dobrze wprowadzić do diety więcej warzyw, owoców i ciepłych posiłków, aby wzmocnić odporność.
→ Przepis na placuszki z dyni dla dziecka
Warto pamiętać o aktywności na świeżym powietrzu. Spacery po parku wśród kolorowych liści, zbieranie kasztanów czy wycieczki do lasu dostarczą ruchu i radości. Jesienne wieczory to z kolei świetna okazja do rodzinnych rytuałów, jak wspólne czytanie książek czy pieczenie ciasta dyniowego, które pomogą dzieciom polubić tę porę roku.
→ Przeczytaj więcej: Dieta wspierająca odporność
FAQ: Kiedy zaczyna się kalendarzowa jesień?
Kiedy zaczyna się kalendarzowa jesień w 2025 roku?
Kalendarzowa jesień w 2025 roku zacznie się 23 września i potrwa do 21 grudnia.
Czym różni się kalendarzowa jesień od astronomicznej?
Kalendarzowa jesień zawsze zaczyna się tego samego dnia – 23 września. Astronomiczna natomiast zależy od zjawiska równonocy jesiennej i jej początek może wypaść 22 lub 23 września.
Dlaczego jesień zawsze zaczyna się 23 września?
To ustalenie czysto umowne. Dla porządku kalendarzowego przypisano jej stałą datę, niezależnie od układu planet czy ruchu Ziemi wokół Słońca.
Czy początek jesieni jest taki sam na całym świecie?
Nie, bo na półkuli południowej pory roku są odwrócone. Gdy w Polsce zaczyna się jesień, w Australii czy Argentynie trwa wiosna.
Jakie są oznaki jesieni w przyrodzie?
Liście na drzewach zaczynają żółknąć i opadać, dni stają się krótsze, poranki chłodniejsze, a w sadach i ogrodach dojrzewają jabłka, dynie i gruszki.
Czy początek jesieni wiąże się z jakimiś tradycjami w Polsce?
Tak, w wielu regionach świętowane są dożynki, które są podziękowaniem za plony i koniec prac polowych. To także czas, gdy w domach królują dyniowe wypieki i rozgrzewające herbaty.
