Zasiłek opiekuńczy na dziecko w 2025 roku: komu przysługuje, ile wynosi i jak go uzyskać
Z tego artykułu dowiesz się:
Zasiłek opiekuńczy na dziecko to jedno ze świadczeń, które ma wspierać rodziców i opiekunów w sytuacjach, gdy muszą oni czasowo zrezygnować z pracy, aby zapewnić dziecku należytą opiekę. To forma pomocy finansowej, która daje możliwość pogodzenia obowiązków zawodowych z rodzicielskimi, zwłaszcza w nagłych przypadkach choroby, zamknięcia placówki opiekuńczej czy innych zdarzeń losowych. Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy? Jak długo można z niego korzystać? I jak krok po kroku złożyć wniosek o jego przyznanie? Wyjaśniamy.
Rodzaje zasiłku opiekuńczego na dziecko
System uwzględnia różne potrzeby rodzin w zależności od wieku dziecka, jego stanu zdrowia oraz sytuacji losowych.
→ Przeczytaj również: Opieka nad chorym dzieckiem. Kiedy przysługuje i na jakich warunkach?
Zasiłek opiekuńczy na chore dziecko do 14 lat
- Przysługuje rodzicom lub opiekunom w przypadku choroby dziecka.
- Dotyczy dzieci do ukończenia 14. roku życia.
- Wypłacany jest maksymalnie przez 60 dni w roku kalendarzowym (łącznie dla wszystkich dzieci).
- Warunkiem jest posiadanie ubezpieczenia chorobowego (np. w ZUS lub KRUS).
- Należy złożyć odpowiedni wniosek u pracodawcy lub w ZUS, przedstawiając np. zaświadczenie lekarskie o chorobie dziecka.
- Przysługuje łącznie rodzicom, nie osobno dla każdego z nich.
Jan i Anna oboje pracują na umowę o pracę. Mają dwójkę dzieci: 8-letniego syna i 12-letnią córkę. W styczniu syn zachorował i Jan został w domu przez 7 dni. W marcu zachorowała córka i tym razem Anna wzięła 10 dni zasiłku. Do końca roku pozostaje im łącznie 43 dni, które mogą wykorzystać w razie choroby dzieci. Mogą je dzielić dowolnie między sobą, ale nie mogą przekroczyć 60 dni łącznie.
→ Przeczytaj również: Dofinansowanie do żłobka: kto i na jakich zasadach może je otrzymać?
Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko do 8 lat
Dotyczy sytuacji, gdy dziecko nie jest chore, ale wystąpi jedna z następujących sytuacji:
- nieprzewidziane zamknięcie placówki (żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko),
- konieczność odizolowania dziecka z powodu podejrzenia nosicielstwa choroby zakaźnej,
- choroba niani (z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą) lub dziennego opiekuna, którzy na co dzień sprawują opiekę nad dzieckiem,
- poród albo choroba małżonka lub innego rodzica dziecka, którzy zwykle opiekują się dzieckiem, a z powodu tych okoliczności nie mogą tego robić,
- pobyt w szpitalu lub innej placówce leczniczej małżonka albo rodzica dziecka, którzy dotychczas stale sprawowali nad nim opiekę.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje dzieciom do ukończenia 8. roku życia, a jego maksymalny okres wypłaty wynosi 60 dni w roku kalendarzowym na jedno dziecko. Prawo do tego świadczenia mają rodzice, którzy są zatrudnieni i opłacają składki na ubezpieczenie chorobowe. Zasiłek nie wymaga zaświadczenia lekarskiego. Trzeba jednak udokumentować sytuację, która uzasadnia potrzebę sprawowania opieki nad dzieckiem.
→ Sprawdź, jak zatrudnić nianię
Zasiłek opiekuńczy na dziecko niepełnosprawne do 18 lat
- Przysługuje rodzicom lub opiekunom dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością lub znacznym stopniem niepełnosprawności.
- Dotyczy dzieci do 18. roku życia (czasami dłużej, jeśli dziecko pozostaje na utrzymaniu i uczy się w szkole).
- Maksymalny okres wypłaty zasiłku w roku wynosi 60 dni.
- Konieczne jest przedstawienie orzeczenia o niepełnosprawności dziecka.
Wysokość zasiłku opiekuńczego
Wysokość zasiłku opiekuńczego zależy od wysokości wynagrodzenia rodzica i jest obliczana na podstawie tzw. podstawy wymiaru zasiłku, którą stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych, od którego odprowadzane były składki na ubezpieczenie chorobowe. Zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.
Kasia zarabia średnio 5 000 zł miesięcznie brutto i musi zostać w domu, aby opiekować się chorym 6-letnim dzieckiem przez 5 dni. Podstawa wymiaru zasiłku wynosi więc 5 000 zł. Stawka 80% daje 4 000 zł w skali miesiąca. Aby obliczyć kwotę za 5 dni, dzielimy miesięczne wynagrodzenie przez liczbę dni roboczych w miesiącu (przyjmijmy 20 dni) i mnożymy przez liczbę dni opieki:
- 5 000 zł ÷ 20 dni = 250 zł/dzień
- 250 zł × 80% = 200 zł/dzień
- 200 zł × 5 dni = 1 000 zł zasiłku za 5 dni opieki
Kto może otrzymać zasiłek opiekuńczy?
Prawo do świadczenia mają m.in. osoby zatrudnione na umowę o pracę, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, a także osoby wykonujące pracę nakładczą.
Zasiłek przysługuje również tym, którzy pracują na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, współpracują z osobą wykonującą taką umowę albo wykonują pracę na podstawie umowy uaktywniającej, np. jako niania. Prawo do zasiłku mają też osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujące z kimś, kto taką działalność prowadzi, osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania oraz osoby odbywające służbę zastępczą.
→ Przeczytaj również: 15 najważniejszych informacji o L4 w ciąży
Jak złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy
Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy, należy złożyć odpowiedni wniosek wraz z wymaganymi dokumentami. W tradycyjnej formie używa się formularza Z-15A, w którym rodzic lub opiekun podaje dane dziecka, okres, w którym sprawuje opiekę, oraz powód korzystania z zasiłku. Do formularza należy dołączyć dokumenty potwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie świadczenia, np. zaświadczenie lekarskie, zaświadczenie ze szkoły lub przedszkola, decyzję o izolacji dziecka czy zaświadczenie o hospitalizacji rodzica.
Od kilku lat możliwe jest także składanie wniosków elektronicznie przez platformę PUE ZUS, co znacznie ułatwia procedurę. W tym przypadku wykorzystuje się m.in. e-ZLA (elektroniczne zaświadczenie lekarskie), które automatycznie trafia do ZUS i stanowi podstawę do przyznania zasiłku.
Wypłata zasiłku opiekuńczego
Wypłata zasiłku opiekuńczego zależy od tego, przez kogo i w jakiej formie składany jest wniosek oraz od statusu ubezpieczenia rodzica. Jeśli jesteś zatrudniony na umowę o pracę, to zasiłek zwykle wypłaca pracodawca wraz z wynagrodzeniem. W tym przypadku pracodawca oblicza wysokość świadczenia i przekazuje je w terminie wypłaty pensji. Natomiast w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, pracujących na umowę zlecenie, agencyjną, lub korzystających z elektronicznych wniosków przez PUE ZUS, zasiłek jest wypłacany bezpośrednio przez ZUS.
→ Przeczytaj również: Formalności po urodzeniu dziecka. O czym musisz pamiętać?
Co do terminów wypłaty zasiłku, powinien być wypłacony w ciągu 14 dni od dnia złożenia prawidłowego wniosku lub w terminie wypłaty wynagrodzenia, jeśli wniosek został złożony u pracodawcy. Świadczenie przekazywane jest na konto bankowe wskazane we wniosku.
Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje w sytuacjach, gdy opieka nad dzieckiem nie jest wymagana z przyczyn określonych w przepisach. Przykładem może być sytuacja, gdy dziecko jest zdrowe i pozostaje w domu bez konieczności zamknięcia przedszkola czy szkoły, albo gdy rodzic nie jest objęty ubezpieczeniem chorobowym. Świadczenie nie przysługuje również, jeśli opiekę nad dzieckiem zapewniają inne osoby, które nie wymagają wsparcia finansowego, np. członkowie rodziny mieszkający wspólnie w gospodarstwie domowym i niepracujący.
Marta ma 6-letniego syna, który zachorował. Z powodu choroby nie może iść do przedszkola, ale dziadkowie, którzy mieszkają w tym samym mieście, przejmują całkowicie opiekę nad dzieckiem. W tej sytuacji Marta nie otrzyma zasiłku opiekuńczego, ponieważ opieka jest sprawowana przez inną osobę, a nie rodzica lub opiekuna prawnego, a zasiłek przysługuje wyłącznie za dni, w których rodzic faktycznie sprawuje opiekę.
Warto też rozróżnić zasiłek opiekuńczy od innych form opieki nad dzieckiem. Zasiłek przysługuje tylko w określonych sytuacjach wymagających osobistej opieki rodzica lub opiekuna i wypłacany jest w formie świadczenia pieniężnego. Natomiast urlop rodzicielski, wychowawczy czy świadczenia rodzinne mają inne cele i zasady, np. nie są powiązane z koniecznością czasowej rezygnacji z pracy z powodu nagłej opieki nad dzieckiem.
Alternatywne formy opieki nad dzieckiem
Oprócz zasiłku opiekuńczego rodzice mogą korzystać z innych form opieki nad dzieckiem, które regulowane są przepisami prawa pracy. Zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługują 2 dni wolne w roku kalendarzowym w celu osobistej opieki nad dzieckiem. Dni te są wliczane do wynagrodzenia i nie wymagają dodatkowego świadczenia z ZUS.
W sytuacjach nagłych i nieprzewidzianych, można też skorzystać z urlopu z powodu siły wyższej. Pozwala on na nieobecność w pracy, ale jego czas trwania i forma wynagrodzenia zależą od okoliczności oraz wewnętrznych regulacji pracodawcy.
Najczęstsze pytania i problemy
1. Czy można łączyć zasiłek opiekuńczy z innymi świadczeniami?
Tak, ale zasiłek opiekuńczy nie może pokrywać tych samych dni co np. zasiłek chorobowy. Urlop wychowawczy i zasiłek można stosować równolegle w różnych okresach.
2. Co zrobić, jeśli ZUS odrzucił wniosek?
Można złożyć odwołanie w ciągu 14 dni od decyzji oraz uzupełnić dokumenty lub wyjaśnić brakujące informacje.
3. Ile dni zasiłku przysługuje w roku i czy limit dotyczy każdego rodzica osobno?
Limit wynosi 60 dni na dzieci do 14 lat oraz 60 dni na zdrowe dzieci do 8 lat. Limit dotyczy łącznie obojga rodziców, mogą dzielić go dowolnie.
4. Czy zasiłek przysługuje, gdy dziecko przebywa u dziadków?
Nie, zasiłek przysługuje tylko za dni, w których rodzic lub opiekun faktycznie sprawuje opiekę.
5. Jakie dokumenty trzeba dołączyć do wniosku o zasiłek na chore dziecko?
Najczęściej jest to zaświadczenie lekarskie (L4) lub inne dokumenty potwierdzające chorobę dziecka.
6. Czy ojciec dziecka może korzystać z zasiłku?
Tak, ojciec ma takie samo prawo jak matka i może dzielić limit 60 dni na wszystkie dzieci.
7. Jak oblicza się wysokość zasiłku?
Zasiłek wynosi 80% podstawy wymiaru, czyli średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy, od którego opłacano składki na ubezpieczenie chorobowe.
8. Czy zasiłek przysługuje przy zamknięciu przedszkola, żłobka lub szkoły?
Tak, jeśli dziecko nie może uczęszczać do placówki z powodu strajku, epidemii lub innych okoliczności przewidzianych przepisami.
9. Co zrobić, jeśli dziecko powyżej 14 lat wymaga opieki?
Zasiłek przysługuje tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. choroba dziecka, hospitalizacja rodzica.
10. Jak najlepiej złożyć wniosek – papierowo czy przez PUE ZUS?
Najwygodniej jest przez PUE ZUS, korzystając z e-ZLA i elektronicznych formularzy, ale wniosek można też złożyć tradycyjnie na formularzu Z-15A.
